پەروەردە لە کوردستان: سیستەمێک کە بە دیل گیراوە لە لایەن بەرژەوەندخوازانەوە
6/10/2024 2:57:00 PM
د. بەهمەن جەبار
پەروەردە پایەی پێشکەوتنی کۆمەڵایەتییە، بەرەوپێشبردنی
بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە و داهێنان و یەکگرتوویی کۆمەڵایەتییە. لە هەرێمی کوردستانی
عێراق، دیمەنی پەروەردەیی تێکەڵ بە کێشەیەکی سیستماتیک بووە کە ڕێگری لە تواناکانی
دەکات. سەرەڕای پێشکەوتن لە ئاوەدانکردنەوەدا، دوای دەیان ساڵ لە ململانێ، سیستەمی
پەروەردە لە سووڕێکی خراپ بەڕێوەبردن و پشتگوێخستندا گیری خواردووە. لەناوجەرگەی ئەم
گیرخواردنەدا، کاریگەری چەند کەسێک لە ناو دامەزراوە پەروەردەیەکاندا بوونی هەیە،
کە بەرژەوەندییە خۆپەرستی و کەسیەکانیان لە پێداویستییەکانی خەڵک زیاترە و خزمەت تەنها
بە خۆیان دەکات. ئەم بابەتە بە شێوەیەکی ڕەخنەگرانە کاریگەرییەکانی ئەم جۆرە کۆنترۆڵکردنە
دەکۆڵێتەوە و تیشک دەخاتە سەر ئەو کاریگەرییە زیانبەخشەی کە لەسەر گەشەپێدانی پەروەردەیی
لە ناوچەکەدا هەیەتی.
لەناو کۆریدۆرەکانی دەسەڵات لە پەروەردەی کوردستان، تۆڕێکی پاترۆناژ گەشە دەکات،
کە تاکە کاریگەرەکان پۆستەکانیان بۆ قازانجی شەخسی دەقۆزنەوە. ئەم کەسایەتییە کاریگەرانە
بڕیاری سیاسەت و دابەشکردنی سەرچاوە و دامەزراندنی کارمەند دیاری دەکەن، بەرژەوەندییەکانی
خۆیان لە پێش خۆشگوزەرانی خوێندکاران و مامۆستایانەوە دادەنێن. دڵسۆزی خێزان و
خزمایەتی بەربڵاوە، بەرەوپێشبردنی بەرزکردنەوەی کەسانی ناشایستە و پەراوێزخستنی ئەو
پەروەردەکارە نایابانەی کە دەوێرن تەحەدای دۆخی ئێستا بکەن.
دەرئەنجامەکانی ئەم کۆنتڕۆڵە لە سەرەوە بۆ خوارەوە
بە قووڵی و فراوانی دەڕوات. پەروەردەی کوالیتی، کە مافێکی بنەڕەتی قوتابیانە، دەبێتە
شتێکی دەگمەن و تەنها بۆ ئەو چەند کەسە تایبەتە بەردەستە کە پەیوەندییەکی دروستیان
هەیە و پارەیان پێیە. لە هەمان کاتدا زۆرینەی قوتابیان بەجێدەهێڵرێن بۆ ئەوەی لە سیستەمێکدا
بخوێنن کە بەهۆی قەرەباڵغی پۆل و مەنهەجی بەسەرچوو و کەمی کەرەستەی پەروەردەییەوە
تووشی کێشە بووە. مامۆستایان کە بەدەست کەمی مووچە و نەبوونی پشتیوانییەوە دەناڵێنن
و خەبات دەکەن بۆ دابینکردنی خوێندنی کوالیتی، بونەتە هۆی بەردەوامیدان و زیادکردنی
سووڕی شکست و بێزاری لای خوێندکاران.
یەکێک لە مەترسیدارترین کاریگەرییەکانی ئەم کۆنتڕۆڵە
چەسپاوە، کولتوری بێدەنگییە کە ڕۆژ بە ڕۆژ گەشە دەکات. لە ترسی تۆڵەسەندنەوە و
کاردانەوە، مامۆستایان و بەڕێوەبەران و سەرپەرشتیاران ناوێرن دژی نادادپەروەری یان
نۆرمەکان بۆ هێنانەدی چاکسازیی جددی بێنە دەنگ. ڕای جیاواز سەرکوت دەکرێت، ڕەخنەگران
بێدەنگ دەکرێن و هەر مەسەلەیەک کە جێی مشتومڕ بێت وەلادەخرێت. لە ئەنجامدا دەنگی ئەو
کەسانەی کە زۆرترین کاریگەری شکستی سیستەمی پەروەردەیان لەسەرە بێدەنگ دەکرێن و لە
بەرامبەر نادادپەروەری سیستماتیکیدا بێدەنگ دەبن.
دەرچوون لە کۆت و بەندەکانی کۆنترۆڵ و گەندەڵی
پێویستی بە هەوڵێکی هاوبەشە لەلایەن هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە. پێویستە ڕێکخراوەکانی
کۆمەڵگەی مەدەنی و مامۆستایان و خوێندکاران و هاوڵاتیانی خەمخۆر یەکبگرن بۆ ئەوەی
داوای شەفافیەت و لێپرسینەوە و چاکسازییەکی مانادار لەناو دامەزراوە پەروەردەیەکاندا
بکەن. ئەمەش پێویستی بە میکانیزمی چاودێری بەهێز و پاراستن بۆ ئەو کەسانەی کە زانیاری
دەدەن و ڕێگاکانی بەشداریکردنی خەڵک لە پرۆسەکانی بڕیاردان هەیە. جگە لەوەش پێویستە
وەبەرهێنان لە پەرەپێدانی پیشەیی و ژێرخانی و سەرچاوە پەروەردەییەکان بکرێت بۆ ئەوەی
دەستڕاگەیشتن بە شێوەیەکی دادپەروەرانە دەستەبەر بکرێت.