دلاوەر قەرەداغی.. ئەستێرە گەشەکەی ئاسمانی شیعر و وەرگێڕانی کوردیی
07:02 - 13/06/2021
هێمن مەحمود/کلتوری زەمەن
"بێدەنگ ...
ب
ێ
د
ە
ن
گ!
هیچ مەڵێ
وەک ئەو کاتەی لەدڵی خۆتا گوتت
خۆشم دەوێی.."
دلاوەر قەرەداغی
(تەیرەکانی ئیسماعیل)
1997
دلاوەر قەرەداغی لەو سەردەمەدا ناوێکی نوێیە.. شیعرەکانیش هەر
نوێیە...پێشوتر پەیکەری باران ی بڵاوکردۆتەوەو زۆر نەناسراوە..بەڵام بە تەیرەکانی
ئیسماعیل ئیتر دلاوەر هاتە ڕیزی ئەو شاعیرانەی لەگۆڤارەکاندا بەتاسەوە بەدوای
شیعرەکانیدا دەگەڕاین...
تەیرەکانی ئیسماعیل هەر بەتەنها کۆمەڵە دەقێکی مردوی بێ ڕۆح نەبون،
بەڵکو سەرەتای شۆڕشێک بوو کۆتایی بەدەسەڵاتی تاکخوازی شیعرێک هێنا کە هەموو ژیانی
بە سیاسیکردبوو..هەموو جوانییەکی کوشتبوو..مرۆڤی وەک مادەیەک بەکاردەهێنا کە شەڕ و
مەیدانی جەنگەکانی پێ تاو دەدا..
تەیرەکانی ئیسماعیل هاتنی جۆرە تەیرێکی نوێ بوو بۆ ناو دونیای
شیعری کوردی کە ئیدی تەیرە گوێگرو گوێڕایەڵەکانی پێشوتر نەبوو گومانی نەبێت و
پرسیار نەکات، بەدڵی ئەم سەرکردە و ئەو ڕابەر و ئەو حزب و ئەم حزب هەڵبسوڕێت و
گەشت بکات.. مەرگی خۆشبوێت و ژیان دۆست نەبێت.. چەکی خۆشبوێت و ڕقی لە مرۆڤ
بێت..خۆی پێ پۆڵابێت و وابزانێت بەرگەی هەموو جۆرە ئازارێک دەگرێت..ئەم جۆرە
تەیرانە مرۆڤ بوون..مرۆڤ بە هەموو خۆشی و ناخۆشی..ئێش و ئازار..خۆشبەختی و
دڵتەنگی..عەشق و تێکشکان..گومان و دوو دڵی و ڕاڕایی..لە هەناوی خۆیدا هەڵگرتبوو.
دەیوت مەرج نیە من بەرگە بگرم..مەرج نیە تاسەر من بەو جۆرە بمێنمەوە کە ئێوە
دەتانەوێت..!
تەیرەکان مناڵیان کردینەوە..بۆ یەکەمجار پێی وتین هەمومان مناڵێک لەناخماندایە..بانەهێڵین
گەورەبێت..با نەهێڵین سەری خۆی هەڵبگرێت وبڕوات..لێیگەڕین با مناڵی خۆی بژی..
تەیرەکانی ئیسماعیل بۆ یەکەمجار لەدوای ڕاپەڕین و شەڕی ناوخۆ شیعری
هێنایەوە بۆ لای مرۆڤی کوردی و مرۆڤی کوردیشی بردەوە بۆ لای شیعر..بۆ یەکەمجار
ئەوەی پێ وتین ئەوەی لەتیڤی و ڕۆژنامە و گۆڤار و شیعر و چیرۆکەکانی دوای ڕاپەڕین
لەسەر تاکی کورد حزبە سیاسیەکان و ڕۆشنبیران و شاعیران و چیرۆکوسانی حزبی لەبارەی
تاکی کورد و بەشان و باڵای مرۆڤی کورددا
دەیڵێن مەرج نیە ڕاست بێت و جێگای گومانن..جێگای گومانن چونکە هەمومان خۆمان بۆ
سەرکردەو ڕابەر و حزب نادەین بەکوشت..هەمومان بەمارشە حەماسییەکانی حزن فریونادرێن
و کەرەستەی گەرمکردنی شەڕو جەنگەکان نین..هەمانە دەیەوێت بژی.دەیەوێت شیعر بنوسێت
و عاشق بێت..دەیەوێت نەوە بخاتەوە و لەبری ئەوەی نەوەکانی بەدەستی خۆی هەر بەگەنجی
بخاتە گۆڕ، نەوەکان بەپیرێتی ئەم بخەنە گۆڕ..!
تەیرەکان کودەتا و ڕاپەڕینێکی بێدەنگ و ئارامبوو..ئیدی بۆ ئەبەد
کۆتایی بەشیعری حەماسی و ئاهەنگ ئامێز هێنا و جۆرێکی نوێ و ستایلێکی تازەی لەشیعر
کە خوێنەرانێکی تایبەت چێژیان لێ وەردەگرت داهێنا..
دلاوەر هەر بەکتێبە شیعرییەکانی (مەلەک ڕەیحان، پایزانە، من
لەشارێکی زۆر دوورم.....هتد)ەوە نەوەستا..دەستیکرد بە وەرگێڕان..زمانە جوان و وورد
و پڕ سەلیقەییەکەی خۆی خستە گەڕ و بەرهەم بەدوای بەرهەم و نوسەر لەدوای نوسەری پێ
ئاشناکردین..ڕەنگە زیادەڕۆیی نەبێت وەڕگێڕانەکانی دلاوەر نەبوایە کێ لە ئێمە بەو
قوڵییە ئاشنای بەرهەمەکانی نیکۆس کازانتزاکی، تیۆدۆر کالیاتیدێس، عەبدولڕەحمان
مونیف، فریدرێک باکمان و دەیان ناوی دیکە دەبوو.. بەجۆرێک ئێستا دلاوەر و
کازانتزاکی..دلاوەر و کالیاتیدێس دوانەیەکن لەلای خوێنەری کوردی جیانابنەوە و
ناوەکانیان پێکەوەن..
جیا لەوەی بەهەر سێ زمانی عەرەبی، فارسی، سویدی وەرگێڕان دەکات،
یەکێک لەسیفەتە سەیر و دیارەکانی وەرگێڕانەکانی دلاوەر ئەوەیە کە هەرگیز بەیەک چاپ
رازی نابێت..واتە هەر ئەوەنیە کتێبێکی چاپکرد و ئیتر وازی لێ بهێنێت..نا.. بۆ
نمونە کە ڕۆمانێکی کازانتزاکی لەساڵانی زوو وەرگێڕاوە و چاپکردووە، چەندین جاری تر
بەدەستکاری و پەراوێزی نوێ وبەراوردی زمانێکی ترەوە جارێکی تر چاپێکی نوێی
دەکاتەوە..واتە ئەگەر بزانێت لەشوێنێکدا هەڵەیەک..بیرچونەوەیەک..گۆڕانکارییەک
کراوە دەڕوات بەزمانێکی تر بەدوایدا دەگەڕێت و دەستکاری دەکاتەوەو چاپی دەکاتەوە..ئەمەش
حەوسەڵەو تاقەت و سەلیقەیەکی تایبەتی دەوێت کە زۆر وەرگێڕ نیەتی..
دلاوەر یەکێکە لەو وەرگێڕانەی ناوی بەسەر هەرچی کتێبێەوە بێت
خوێنەر بێ دوو دڵی دەیکڕێت..بێ دوو دڵیش دەیخوێنێتەوە..چونکە لەوە دڵنیاییە ئەم
وەرگێڕە ناوازەیەی دونیای وەرگێڕانی کوردی بەردەوام لەناو زمان و جوانیدا ئیش
دەکات و هەستە شاعیرانەیەکەشی یارمەتیدەرێکی باشە بۆ هەڵبژاردنی کاری ناوازە و
ناوی ناوازە..
ئەو هەر بەشیعر و ڕۆمانەوە نەوەستاوە، بەڵکۆ شانۆ و بواری مناڵانیشی لەبیرنەکردووە و چەندین بەرهەمی
وەرگێڕاوە.. دلاوەر کانیەکە هەرگیز وشک ناکات و هیچ وشکەساڵییەکی بێ مەعریفەیی
زەفەری پێنابات و لەهاژە و شەپۆلی خۆی ناکەوێت..
بەکورتیەکەی و بە کوردییەکەی دلاوەر لەبێدەنگیدا کاری خۆی دەکات و
باکی بە خۆهەڵنان و خۆدەرخستن و ناوو ناوبانگی قەبە و بۆش و بەتاڵ نیە..ئەو
قەڵەمێکە لەتاریکیدا چرای خۆی هەڵدەکات و بەدوای ئەو شوێن پێیانەدا دەگەڕێت کە
دەیباتەوە سەر کاری جوان و کاری ناوازە.. دلاوەر هەر بۆخۆی کتێبخانەیەکە لە کتێبخانەی کوردیدا..ئیتر هیچی
تر..!
سوپاس بۆ ئەوەی پێشکەشتکردوین...
ئەمەش لیستی بەرهەمەکانی دلاوەر قەرەداغییە..
شیعر
ـ پەیکەرێک لە باران
ـ تەیرەکانی ئیسماعیل
ـ مەلەک ڕێحان
ـ پاییزانە
ـ من لە شارێکی زۆر دوورم
ـ گەڕەکی شاعیران
ـ لە تەمدا دیار نیم
ـ جادەی مێخەک
ـ ڕۆژانێک من ئۆکۆردیۆنم دەژەند
ـ لێرەولەوێ باران... دووراودوور هەتاو
وەرگێڕان
ـ درەختەان و تیرۆری مەرزووق
ـ زستانە خەون
ـ ڕاپۆرت بۆ گریکۆ
ـ ماڵێک لە ئاسمان
ـ جێگایەکی تر
ـ دوو دونیا
ـ فرانسیسکۆس قەدیسی من
ـ مەسیح لە خاچ دەدەنەوە
ـ چرای ئەفسووناوی
ـ دوکتۆر گلاس
ـ ئێمە زەریامان بەزاند
ـ منداڵی سووتاو
ـ تامیتامی
ـ زستانێکی درێژ
ـ سەرۆکی هێژا
تەنیاییەکی ئێجگار بە هەراوزەنا
ـ قیتاری ورد چاودێری کراو
ـ ڕۆژباش ئەی غەم
ـ شەهیدۆلۆگیا
ـ نیلۆفەری شین
ـ ئاسمان دەڵێی دەستەکانی تۆیە
ـ شەوێک کە تا ئەژنۆ بەفر باری بوو
ـ بە عەزرەتەوە چاوەکانت ماچ دەکەم
ـ نامە بۆ کچەکەم
ـ ژنێک بۆ خۆشویستن
ـ بە فێنکایی لێوەکانی
ـ شەڕەکە تەروادە
ـ عیشق و غەریبیی
ـ منیش چێ گیڤارام
ـ نایادەوەری
ژیانی سادە
شانۆنامە*
ـ گەشتی هەشتەمی سەندیباد
ـ کارەکەرەکان
ـ شەڕ
ـ پەرجۆ
ـ ئاوی وەستاو
ـ باوک
ـ کوێرەکان
ـ ئێمە پارە نادەین
ـ
مناڵان
ـ من نامەوێ بڕۆم و بخەوم
ـ هەرە ئازیزترین خوشک
ـ پەپوولە سپییەکان
ـ شێرە بچکۆلەکە
دلاوەر قەرەداخی شاعیر و وەرگێڕێکی فرە بەرهەم و جواننووس.