کوربەندا داڤوس،چ مفایەک گەهاندیە کوردان؟!
1/24/2020 5:21:00 PM
حاجی ڕێکانی
داڤوس باژاروکەکێ بچویکە دکەڤیتە هەرێما (گروباندن)،دناڤبەرا زنجیرە چیایێن
بەرزوبلند وبەفراوی لروژهەلاتێ وەلاتێ سویسرا،ئێکە ژوان دەڤەرێن هەرە گرنگ لسەر
ئاستێ ئەوروپا.کەش وهەوایێ داڤوس یێ خوش ودلڤەکەر،هەمیشە دهەر چوار وەرزێن سالێ،بوویە ئەگەرێ راکێشانا سەرنجا
گەشتیاران،نەخاسمە دڤی وەرزێ سڕوسەرمادا کو بەفرێ ئەو دول ونهال وگۆبیتکێن چیایێن
بلند هەمی هونینە.
ل ڤی باژاروکی،سالانە لروژا ٢٣تا ٢٦ێ ژکانینا مەزن،کوربەندەکا ئابوری یا
فراوان دهێتەبەستن.ئەڤ سالەژی داڤوس وەکو سالێن بوری،پێنجییەمین کوربەندا
خوسازکر،تێدا میروپادشا وسەروکێن دەولەت وحکومەتان وبسەدان کومپانیێن ناڤدارومەزنێن
جیهانی،زێدەباری بسەدان ژدەولەمەند وملیادێرێن جیهانێ بەشدار دبوون.
ئەڤ کوربەندێ جیهانی لسالا١٩٧١ژسەدێ بیستێ،ژلایێ دەولەمەندو ئابوریناس
(کلاوس شواب)ڤە هاتییە دامەزراندن،وژوێ سالێ وەرە وتا نهو هەر ئەو بەرێزە سەروک ورێخەرێ
گشتی یێ ڤێ کوربەندا سەربەخو ونەحکومی.ژوێ سالێ وەرە وتا نهو بو چەندین جاران بناڤێن
جودا جودا ولژێر دروشمێن جوداجودادا کوربەند هاتینە بەستن.ئەڤ سالەژی لژێر دروشمێ(ئاڤاکرنا
پاشەروژەکا گەش دجیهانەکا پەرتیدا)رێکخراوا داڤوس کوربەندا داڤوس ل باژاروکێ داڤوس
ل قەنتارا چیایێ ئەلب هاتەسازکرن.
ئارمانج ژسازکرنا ڤی کوربەندی،داکوکیکرنە لسەر چەوانەتیا پیشئێخستن وگەشەکرنا
سیستەمێ ئابوری یێ ئازاد کو لڤی سەردەمێ مە ل پرانیا دەولەتان دهێتە پەیرەوکرن،هەروەسا
بو رەخساندن ودابینکرنا زەمینەیێن گونجا وشایستە بو وبەرهێنانان دهەمی بوارێن
ئابوری وبازرگانی وپیشەسازیدا،زێدەباری پتەوکرنا پەیوەندیێن سیاسی وئابوری
وئالوگورکرنا هزروبوچوونان بو ڤەدیتنا چارەسەریان بو پڕسێن هەنوکەیی کو جیهان پێ
توش بووی،وەکو پیسبوونا ژینگەهێ وپەنگیانا گەرماتیێ(إحتباس حراري ــ Global Warming)،وهەروەسا پرسێن سیاسی ومافێ مروڤ کو ل چەندین پارچێن جیهانێ دهێنە
بن پێکرن.ژبو ڤێ مەرەمێ دوان سێ روژاندا بدەهان ڤەکولین وپەنەل وسمینارێن سیاسی
وئابوری وزانستی، ژلایێ زانایان وئەکادیمیناس وپسپورانڤە دگشت بواراندا دهێنە پێشکێشکرن
وگەنگەشەکرن.
دڤان 10سالێن بوریدا،بتایبەتی ژی پشتی بزاڤ وچالاکیێن حکومەتا هەرێما
کوردستانێ دبوارێ دەرهێنانا نەفتێ چڕتروخوڕتربوونە،وهەرێم کەفتیە سەر نەخشێ جیهانی
دبوارێ بەرهەمئینانا نەفتێ وهناردەکرنێدا بو بازارێن جیهانێ ،سەرکردە وبریاربدەستێن
کورد لهەرێما کوردستانێ،چەندین جارە بفەرمی دهێنە داخوازکرن وبەشداری ڤی کوربەندی
دبن.
ڤێ جارێ ژی هەردوو کارەکتەرێن بریاربدەستێن کورد لسەر ئاستێ عێراقێ وهەرێمێ،کو
ئەوژی بەرێزنێچیرڤان بارزانیە سەروکێ هەرێما کوردستانێ، ود.بەرهەم سالحە سەروکێ عێراقێ،بدوو
ئاراستە وبدوو شاندێن ژێک جودا وتێکەلە ژکەسانێن حزبی وحکومی،بەشداری کوربەندی
دبن.دروژا ئێکەم ودووەمدا هەردوویان برەنگەکێ جوداجودادا دگەل سەروکێ ئەمریکی
ترامپ دیدارسازکرینە ولدوررەوشا هەرێمێ وعێراقێ وروژاڤا بگشتی هاتینە قسە وپەنەل
بوهاتینە رەخساندن وبکارامە پەیام وسەرنج وتبینیێن خو ئیناینە زمان.
بەری ڤان هەردوو بەرێزانژی،ب هەمان شێوە بەرێز مەسعود بارزانی پێش چەند
سالان کو ل وی دەمی هێشتا سەروکێ هەرێما کوردستانێ بوو،چەند جاران بەشداری ڤی کوربەندی
ببوو،وەکو نهو جەنابێ وی ژی رەوشا هەرێمێ وکاودانێن سەختێن سیاسی وئابوری گەلێ
کورد تێدا دەربازدبوون دخستنە روو.
خەلکێ کوردستانێ دەما دبینیتن سەرکردێن کورد بڤێ سەنگ وقەبارێ خو یێ سیاسی
وئابوری بەشداری ڤی کوربەندێ جیهانی دبن وهندە رومال وریکلام دسەد وئێک کەنالێن مەدیایی
بودهێنەکرن وفوکس وقەبەدکەن،وڤان سەرەدانان بگرنگ وستراتیژی بو پاشەروژا کورستانێ
قەلەمدەن.بدیتنا من گەلەک رەوایە ومافێ هەر کوردەکێیە زمان حالێ وی پڕسیتن: ئەرێ
راست،کوردان هیچ مفایەک ژبەشداری بوونا سەرکردێن خو دڤی کوربەندیدا دیتییە؟هەکە دیت
بیت کانێ؟وهەکە نەدیت بیت بوچی؟
ڕەنگە لسەر ئاستێ دبلوماسی وکەسایەتی،دەرفەتەک بیت بو نیاسینیا میر وسەروک
وکارەکتەرێن جیهانێ،وتاڕاددەیەکی ژی لسەر ئاستێ ئابووری مفابەخش بت.لێ هەژی ئاماژەکرنێیە
لڤێرە پرسیارەکا دیتر ب ئازرینم:
باشە کورد چەوا وب چ میکانزم دێ کارن ڤی کوربەندێ جیهانی مینا مینبەرەکی بو
بەرژەوەندیێن خویێن سیاسی وئابووری ودبلوماسی قوزنەوە،تا وی راددەی قەوارێ هەرێما
کوردستانێ ژهەر مەترسییەکا دەردەسەر وژناڤبرنێ ب پارێزن؟
دوو پرسیارێن رەوانە دڤێ پەرەگرافیدا
خستنەروودکەم،فەڕە هەم ئەو دەستهەلادارێن بەشداربووی یێن هەرێمێ بەرسڤا وان هەبتن،وهەمژی
پێدڤیە ناڤەندێن ئەکادیمی وسەنتەرێن ستراتیژی لزانکۆ وسازی وڕێکخراوێن شولەژێ ڤەکولینێن
ڕژد لسەر بکەن.