جددیەتی کشانەوەی ئەمریکا لە عێراق چییە؟
1/27/2024 6:08:00 PM
حاجی ڕێکانی
پێشبینی دەکەیت ئەمەریکا
بەم نزیکانە سوپاکانی لە عێراق بکشێنێتەوە؟ ئەم پرسیارە لە نێو ئەو سەد پرسیارانەدا
بوو کە یەکێک لە ئەندامانی لیژنەی چاوپێکەوتنی سەربازی (پێموایە ئەفسەرێکی دەزگای هەواڵگری ناوەندی بوو) لێی پرسیم کاتێک لە ڕێگەی یەکێک لە نووسینگەکانی
کۆمپانیا ئەمریکییەکانەوە چوومە لای ئەوان بۆ ئەوەی گرێبەست لەگەڵیان بکەم وەک وەرگێڕ
لەگەڵ سوپای ئەمریکادا کاربکەم، لەو کاتەدا دەربڕینی
سەرسوڕمان لەسەر ڕووخساری ئەو و دوو هاوەڵەکەی دەرکەوت کاتێک وەڵامم دایەوە و
گوتم: " ئەمریکا بە ئاسانی عێراق بەجێناهێڵێت، و هێزەکانی ناکشێنێتەوە، مەگەر بیشکات ئەوە دوای کەمتر لە پەنجا
ساڵی داهاتوو لە داگیرکاری ئەو هنگاوەدەنێت، و تەنانەت ئەگەر
بکشێتەوەش، بە ڕێککەوتنێک دەکشێتەوە کە گەرەنتی بەرژەوەندییە
ئەمنی و ئابووری و سیاسییەکانی لە عێراق و ناوچەکەدا بکات!!
کات و شوێنی ئەم دیدارەیە دەگەڕێتەوە بۆ نیوەی شەوێکی مانگی تشرینی دووەمی ساڵی 2005 لە خێمەیەکی
سەربازی گەورە لە ناوەڕاستی فڕۆکەخانەی موسڵ، کە هێزەکانی ئەمریکا کردیان بە بنکەی
خۆیان، کە ئەو کاتە دووەم گەورەترین
بنکەی عێراق بوو. سەبارەت بەوەی بۆچی چاوپێکەوتنەکە
لە نیوەی شەو ئەنجامدرا؟ ئەمە شتێکە کە من و ئەوانی دیکە کە هاتبوون بۆ پێشکەشکردنی
خزمەتگوزارییەکانیان لە لایەنی ئەمریکییەوە، هەر وەک من، هێشتا هۆکارەکەی نازانین!!.
کەواتە بیرۆکەی
کشانەوەی سوپای ئەمریکا خۆی لە عێراق دەرئەنجامی ئەمڕۆ و ئەمشەو نییە، بەڵکو دەگەڕێتەوە
بۆ یەکەم ڕۆژەکانی ڕووخانی ڕژێمی بەعس لە دەسەڵات. ئەوەتا ئێمە گەیشتینە ساڵی ٢٠٢٤ وتا ئێستا ئەم بابەتە بەردەوام
جارجارە دێتە وروژاندن.
لەم دواییانەدا،
دوای ئەوەی ئاڵوگۆڕی هێرشی مووشەکی لە نێوان میلیشیە چەکدارانی عێراقییەکانی سەر بە ئێران و سوپای ئەمریکا بۆ سەر بەغدا و هەولێری پایتەختی هەرێمی کوردستان
چڕتر بووەوە، تەوەری کشانەوە لە ڕۆژنامە ئەمریکییەکان و هەروەها لە چاپەمەنی عەرەبیدا
بە جددی دیتەباس کردن. بەڵام ئەوەی لەم
بابەتەدا جێی سەرنجە ئەوەیە کە ناکۆکی لە لێدوانەکانی میدیایی لە نێوان بەرپرسانی
سیاسی و سەربازیدا هەیە، هەندێک جار دەبینین وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا
(پنتاگۆن) ڕایدەگەیەنێت کە ئەوان نیازی کشانەوەیان نییە، لە کاتی دیکەشدا لە دەزگاکانی
ڕاگەیاندنی وەک" ڕۆیتەرز و ئەسۆشێتد پرێس"ەوە دەبیستین ڕاپۆرتەکانی بڵاوکردنەوەی
زانیارییەکانی دەگەڕێننەوە بۆ سەرچاوەکانی ناو ئیدارەی ئەمریکا نیازی ئیدارەی "بایدن"
بۆ کشانەوەی ئەمریکا لە عێراق و سوریا ئاشکرا دەکات بەپێی ڕێکەوتنێک کە واشنتۆن
"یان خەریکە" لەگەڵ ڕووسیا و هاوپەیما نەکانی لە ناوچەکە واژۆبکات!!
نهێنی پشت بوونی سەرچاوەکان
چییە کە باس لە کار دەکەن بۆ کشانەوەیەکی نزیک یان چاوەڕوانکراو لە عێراق، لە کاتێکدا
بەرپرسانی دیکە لە ئیدارەی ئەمریکا بە یەکجاری بوونی پلانی لەو شێوەیە بۆ کشانەوە ڕەتدەکەنەوە،
تەنانەت پشتڕاستی دەکەنەوە کە ئەم هێزانە ژمارە و کەرەستەی زیاتریان لە زیادبووندایە
? کەواتە بۆچی ئەم سەرلێشێواوییە لە ئیدارەی بایدنەوە دێت؟ کێ لەپشت دەرکردنی ئەو
لێدوانە دژبەیەکەوەیە؟وە ناوەڕۆکی ئەو پەیامەی کە ئیدارەی بایدن لەڕێگەی فوئاد حسێن
وەزیری دەرەوە بۆ حکومەتی عێراقی ناردووە چییە؟!!
ئەمریکا لە سەرەتای
دامەزراندنیەوە هەمیشە بە وڵاتێکی
“پراگماتیک” دادەنرێت کە بە قەیرانەکانی وڵاتانی دیکەی جیهان دەژی و ئەمەش ڕاستییەکە
کە هیچ دوو کەس لەسەری ناکۆک نین، خۆی دەڵێت و دروشمی خۆی دووپاتدەکاتەوە: “نە دۆستایەتی
هەمیشەیی و نە دوژمنایەتی هەمیشەیی مان نیە، بەڵکو تەنها بەرژەوەندی
هەمیشەیی مان هەیە”.
بوویە هەرکەسێک سەیری لیستە درێژەی بەرژەوەندییەکانی
ئەمریکا بکات لە ناوچەکە بەتایبەتی لە عێراق،بۆی دەردەکەوێت بەرژەوەندییەکانی لە نێوان
ئەمنی و سیاسی و ئابووریدان وبەم شێوەی خوارەوە
نیشاندەدەن:
1. ئاسایش و بەرەنگاربوونەوەی
تیرۆر: یەکێک لە ئامانجە سەرەکییەکانی بوونی ئەمریکا لە عێراق پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری دەولەتی ئیسرائیلە، هەروەها
بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر بەتایبەتی داعش. ئەمریکا هەوڵدەدات دڵنیابێت لەوەی داعش یان
هەر ڕێکخراوێکی توندڕەوی دیکە نەگەڕێتەوە بۆ کۆنتڕۆڵکردنی ناوچەکانی عێراق.
2- سەقامگیری و
هاوسەنگی ناوچەکە: ئەمەریکا عێراق بە
گرنگ دەزانێت بۆ سەقامگیری ناوچەکە بە گشتی. ئامادەبوونی سەربازی ئەو وڵاتە بە بەشێک
لە ستراتیژییەتی خۆی بۆ پاراستنی هاوسەنگی ناوچەیی دادەنرێت، بەتایبەتی لە بەرامبەر
کاریگەرییەکانی ئێران کە لەلایەن لایەنە چەکدارەکانی هاوپەیمانی ئێرانەوە لە عێراق،
سوریا، یەمەن و لوبنان نوێنەرایەتی دەکرێت.
3. سەقامگیری سیاسی
و دیموکراسی: ئەمەریکا پاڵپشتی بنیاتنانی دامەزراوەی دیموکراسی لە عێراق و بەرەوپێشبردنی
حوکمڕانی باش دەکات. پێی وایە سەقامگیری سیاسی عێراق بەشدارە لە سەقامگیری ناوچەکە
و ئەو بۆشاییە کەم دەکاتەوە کە دەکرێت لەلایەن گروپە توندڕەوەکانەوە پڕبکرێتەوە.
4-بەرژەوەندی سیاسی:
ئەمریکا هەوڵدەدات پاڵپشتی حکومەتێکی سەقامگیر و دیموکراتی عێراقی بکات. هاوکات
ئارەزووی پتەوکردنی پەیوەندییە دیپلۆماسییەکانی لەگەڵ عێراق بۆ دەستەبەرکردنی بەرژەوەندییەکانی
لە ناوچەکەدا.
5-بەرژەوەندی
ئابووری: عێراق دەوڵەمەندە بە سامانە سروشتییەکان بەتایبەتی نەوت، ئەمریکاش گرنگی
بە دابینکردنی وزەی سەقامگیر دەدات. هه ڕوه ها هه وڵه بۆ به ڕزکردنه وه ی ده ڕفه تی
بازرگانی و وه به ڕهێنان له عێراقدا.
6- پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان:
عێراق بە گۆڕەپانێکی کێبڕکێی نێودەوڵەتی دادەنرێت، ئەمەریکاش هەوڵدەدات نفوزی خۆی
لەوێ بپارێزێت لەبەرامبەر وڵاتانی دیکەی وەک چین ووەک ڕوسیا کە سەرقاڵی شەڕەکەیە لە دژی ئۆکرانیا.
لە ئێستادا گفتوگۆ
لە نێوان ئەمریکا و عێراقدا بەردەوامە (یان خەریکە دەست پێبکرێت) سەبارەت بە کۆتاییهێنان بە ئەرکی هاوپەیمانی سەربازی
بە سەرۆکایەتی ئەمریکا لە عێراق. باس لەوەش کراوە کە حکومەتی سودانی لەژێر کاریگەری ئیران وگرۆپەچەکدارانی
شیعەی(ئیتاری تەنسیق) هەوڵدەدات بۆ هەمیشەیی کۆتایی بەهەبوونی سەربازی ئەمریکی لە عێراق بهێنێت و سەروەری نیشتمانی
خۆی بەهێز بکات، و بەوپەڕی خۆشحاڵییەوە چاوەڕێی ئەنجامدانی دانوستانە لەنیوان واشنتون وبغداد. لەو بارەیەوەش، نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە بەیاننامەیەکدا خۆشحالی خۆی دەربری بۆ ئەنجامدانی ئەو دانوستانە وپێشوازی لێکرد وجەختیش لەسەر پێویستی دیالۆگی ئەمریکا و عێراق کرد، هەروەها ئامادیی هەرێمی کوردستان خستەڕوو بۆ هاوکاری وسەرخستنی پڕوسەکە وبۆ پاراستنی ئاسایشی ناوچەکە وسەقامگیری وسەروەری عێراق وپتەوکردنی پەیوەندییەکان لەسەر بنەمای ڕێزگرتنی
یەکتر و بەرژەوەندی هاوبەش کاردەکات. لەکاتێکدا دووبەرەکی نێوان لایەنە
کوردییەکان"پارتی و یەکێتی"، ونەبوونی یەک روئیا ویەک گۆتار وغیابی تەوافوقی سیاسی لەهەرێم ولە بغداد وای
کردوە کورد هیچ روڵێک نەبێنێت لەپڕۆسەی گفتوگۆی داهاتو نێوان ئەمریکا و حکومەتی عێراق.باشتر بوو کورد بەسەر دابەشکارییە
ناوخۆییەکانیدا زاڵ بێت و هەڵوێستەکانی یەکبخات بۆ بەدەستهێنانی کاریگەری زیاتر لە
دانوستانە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان وباشتر دەستەبەرکردنی بەرژەوەندییەکانی.
بەکورتی وبە پۆختی لە کۆتاییدا دەڵێم: بڕیاری کشانەوەی ئەمریکا لە عێراق پەیوەستە بە هەڵسەنگاندنی ئەو بەرژەوەندییانە
و هاوسەنگیکردنیان لەگەڵ پێشهاتە ناوچەیی و ناوخۆییەکانی عێراق. پێموایە ئەمریکا نە
عێراق و نە سوریا پشتگوێ ناخات. تەنانەت ناوچەکەش بەجێناهێڵێت تا ببێتە پاڕوویەکی ئاسان وبەچێژ بۆ چین و ڕوسیا و ئێران.