ئایا هەرێمی کوردستان شایستەی ئەوەیە وا هەرزانفرۆش بکرێت؟
2/3/2021 2:10:00 PM
محەمەد حسێن
سێ رۆژە بۆ کارێکی بەدواداچوون و هەڵسەنگاندنی
پرۆژەکانی (UNDP) لە ئەنبارم، فەلوجەو رومادی. لە ماوەی ئەم سێ رۆژەدا چەندین جار خەڵک
و بەرپرسانی ئەنبار پێیان وتووین:
-بەهۆی تێکەڵی و ژیانیان لە هەرێمی
کوردستان ئێستا ئافرەت و خێزانەکانیان بە ئێواران و شەو دێنە بازاڕو چێشتخانەکان،
پێش ئاوارەبوون و هاتنیان بۆ کوردستان ئەمەیان نەبوو.
- ئێمە شێوازی ڕێکخستنی روکاری دوکان و
بازاڕەکانمان گۆڕیوە بە هۆی کاریگەری هەولێرو سلێمانی لەسەر خەڵکەکەمان. جاران هەر
لەسەر پارچە پلێتێک یان ئاسنێک دەیاننوسی شوێنکاری فڵانەکەس، ئێستا بە دیکۆرێکی
جوانتر و زەوقێکی ناسکترەوە دەیڕازێنینەوە.
- دەرکەوتنی ئافرەت بە جلی سفور و نوێ هەم
دیسان وەک کاریگەری ژیان لە هەرێمی کوردستان باس دەکرێت.
- بە شانازیەوە دەیانوت رومادی خەریکە وەک
هەولێری لێدێت.
- کرانەوەی کۆمەڵایەتی و قبوڵکردنی پەیوەندیی
دۆستانەو هاوڕێیانە لەگەڵ خەڵکی جیاوازدا، هەم دیسان وەک کاریگەری هەرێمی کوردستان
و رێکخراوە بیانیەکان باس دەکرا.
بەگشتی مەبەستم ئەوە نیە باسی نەرمە هێز (Soft Power)ی هەرێمی کوردستان بکەم. دەمەوێت بڵێم
لە کوردستان زۆر دەستکەوتی گرنگ و جێ-بایەخ هەیەو گوناهە هەروا بە ئاسانی دەستبەرداری
بین. گوناهە رێگە بدرێت سیاسییە دزەکان و
پەرلەمانتارە شەعبەویەکان خاکی کوردستانیش بکەنە بابەتی سەوداو مامەڵەکردن.
ئەم چینە سیاسیە گەندەڵەی ئەمڕۆ کوردستانی برسی
و رەجاڵ کردووە و قاچاخچی و دزو جەردەکانیان بەرداوەتە گیانی خەڵک بە هەڵوەشاندنەوەی
قەبارەی سیاسی هەرێم ناڕۆن، بەڵکو ئەوکاتە بەشێوەیەکی نابەرپرسانە تر درێژە بە ڕاووڕوتەکەیان
دەدەن. ئەوکاتە گوتاری چەتەگەری لە کوردایەتیەوە دەکەنە شارچێتی و شەڕەگەڕەک.
دزەکان هەر وەک خۆیان دەمێننەوە، بەڵام
کوردستان و خەڵکەکەی بیمارترو و وێرانتر دەکەوێتە بەردەستیان.
بۆیە چارەسەر ئەوە نیە لە داخی ئەم دزی و جەردەییەدا،
بە هیوای نابوتکردن و کەرتکردنی هەرێمی کوردستان بیت؛ لەوەدایە لەناو هەرێمدا هەوڵی
چاکسازیکردنی سیستەمەکە بدەیت و شەڕی مافیاکانی گەندەڵی بکەیت، چ لە هەولێر بێت یان
سلێمانی.
وا تێمەگەن کە بە هەڵوەشاندنەوەی قەبارەی هەرێمی
کوردستان لێشاوی پارەکەی ٢٠١٣تان بۆ دەگەڕێتەوە. ئەو زەمەنە تێپەڕی. ئێستا عێراق خۆیشی
برسی و بێ پارەیە. چینە سیاسیەکەی بەغدا، لەباشترین ئەگەردا تەنها دەتوانن وەک پارێزگا
زۆرینە شیعەکانی باشوور (موسەنا و زیقار) هەولێرو سلێمانی بەرنەڕێوە. لە یەکەمیاندا
رێژەی هەژاری ٥١%ەو لە دووەمیشدا ٤٦%.
بەگشتی خەڵکی باشور و ناوەڕاستی عێراقیش وەک
دانیشتوانی کوردستان دەناڵێنن بە دەست بەرپرسی دزو قاچاخچی و حوکمڕانی خراپەوە.
بە جیاوازیەکی زۆرەوە ئاستی گەشەی مرۆیی و ژێرخانی ئابوری و کرانەوەی
کەلتوری لە کوردستان باشترە لە بەشەکانی تری عێراق. بۆچی کوردستان باشترە لە ناوچەکانی
تر، من نازانم وەڵامەکەی چیە؟ دەکرێت بەهۆی ئەوەوە بێت کە ئێمە ١٢ ساڵ پێشتر لەبەعس
و وسەدام حسێن رزگار بووین، خەڵکی کوردستان زۆر مەزهەبی و توندڕەو نیە، دەسەڵاتدارەکانی
کوردستان کەمتر دزوو گەندەڵن بەراورد بەوانەی بەغدا، یان سیستەمە دارایی و کارگێڕیەکەی
کوردستان گونجاترە لەوەی بەغدا بۆ گەشەی ئابوری و مرۆیی. ئەم پرسیارە دەبێت بە توێژینەوەی
زانستی وەڵام بدرێتەوە.
# فۆتۆکە وەجبەیەک خواردنی دلێمی-یە، کە بەشێکە لە کەلتوری
چێشتلێنانی خەڵکی ئەنبار. ئەمەیان بۆ هێنانین تا بە ٤ کەسەوە بیخۆین، بەڵام بۆ مان
تەواو نەکرا. ئەوەی لێمان مایەوە جێماننەهێشت (وەک ئەوەی کە خەڵکی ناوچەکە دەیکات)
بەڵکو بە کاپتنەکەمان وت بیکاتە سەفەری و هێنامانەوە بۆ هوتێل. ژەمێکمان لێخواردووە
و ژەمێکی تریشی هێشتا هەر ماوە. نازانم دەیخۆین یان دەیهێنمەوە بۆ سلێمانی.