یه‌كێتی ده‌قی پرۆژه‌ی لامه‌ركه‌زی بڵاوكرده‌وه
12:22 - 18/01/2021
زه‌مه‌ن_هه‌رێمی كوردستان
یه‌كێتی
نیشتمانی كوردستان پرۆژه‌ی لامه‌ركه‌زی بڵاوكرده‌وه و رایده‌گه‌یه‌نێت مەبەستەکانی بریتییە
لەدابەشکردن و دابەزاندنی دەسەڵاتە کارگێڕی و دارایی و تەکنیکی و یاساییەکان
لەنێوان حکومەتە خۆجێیەکان و دامەزراوە ناوەندییەکان لە هەرێمی کوردستان .
پرۆژه‌كه له 11 ماده
پێكهاتووه، له ماده‌ی دووه‌مدا ئامانجەکانی ئەم پەیڕەوە بریتین له؛ چەسپاندنی
لامەرکەزییەتی ئیداریی پارێزگاکان و شۆڕکردنەوەی دەسەڵاتەکان و دابەشکردنی ئەرک و
بەرپرسیارێتی. نەهێشتنی ڕۆتین و خێرا ڕاپەڕاندنی کاری هاوڵاتییان .
ڕەشنووسی پەیڕەوی ژمارە ( ) ساڵی ٢٠٢٠
پەیڕەوی
نا ناوەندێتی بەڕێوەبردن و دارایی لەهەرێمی کوردستان – عێراق
پاڵپشت بە بڕگەی ( ٣ )
لەمادەی ( هەشتەم ) لە یاسای ئەنجومەنی وەزیران ژمارە ( ٣ )ی ساڵی ١٩٩٢
هەموارکراو، و ئاماژە بە ئاستی کارگێڕی هێڵە گشتییەکانی بەرنامەی کاری کابینەی
نۆیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان، و پشت بەستن بەیاسای پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان
ژمارە ( ٣ ) ساڵی ٢٠٠٩، و یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگا و قەزا و ناحیەکان
لە هەرێمی کوردستان ژمارە ( ٤ )ی ساڵی ٢٠٠٩، و یاسای ئیدارەی پارێزگای هەڵەبجە
ژمارە ( ١ )ی ساڵی ٢٠١٥، و بڕیاری پەرلەمانی کوردستان تایبەت بە پاڵاوتن و
پەسەندکردنی قائیمقام و بەڕێوەبەری ناحیەکان ژمارە ( ١ )ی ساڵی ٢٠١٥، و پشتبەستن
بە ئەحکامی مادەکای ( دووەم ) و ( پێنجەم ) و ( شەشەم ) لەیاسای ژمارە ( ٣ )ی ساڵی
٢٠٠٩، و بەمەبەستی ڕێکخستنی تایبەتمەندی و دەسەڵاتەکانی ئەنجومەنی پارێزگاکان و
کارگێڕییان لەهەرێمدا و پەرەپێدانیان، و لەپێناو بەدیهێنانی پرەنسیبی ناسەنتەرت لە
دابەشکردنی دەسەڵاتەکان بەمەبەستی ئاسانکاری و چاککردنی گەیاندنی خزمەتگوزارییە
گشتیەکان بە هاوڵاتییان و پاراستنی ماف و بەرژەوەندییەکانی دانیشتوانی پارێزگا و ئیدارە
سەربەخۆکان لەسەر بنەمای دادپەروەری و شایستەبوون، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی
کوردستان لە کۆبونەوەی ئاسایی خۆی ژمارە ( ) لە ڕۆژی (
/ /٢٠٢٠ ) ئەم پەیڕەوەی خوارەوەی دەرکرد :
مەبەست
لە ناناوەندێتی بەڕێوەبردن و ئامانجەکانی
مادەی
یەکەم /
بۆ مەبەستەکانی ئەم
پەیڕەوە ( ناناوەندێتی بەڕێوەبردن ) بریتییە لەدابەشکردن و دابەزاندنی دەسەڵاتە
کارگێڕی و دارایی و تەکنیکی و یاساییەکان لەنێوان حکومەتە خۆجێیەکان و دامەزراوە
ناوەندییەکان لە هەرێمی کوردستان .
مادەی
دووەم /
ئامانجەکانی ئەم
پەیڕەوە بریتین لەمانەی خوارەوە :
1- چەسپاندنی
لامەرکەزییەتی ئیداریی پارێزگاکان و شۆڕکردنەوەی دەسەڵاتەکان و دابەشکردنی ئەرک و
بەرپرسیارێتی.
2- نەهێشتنی ڕۆتین
و خێرا ڕاپەڕاندنی کاری هاوڵاتییان .
3- زامنکردنی
دابەزاندن و شۆڕکردنەوەی دەسەڵاتە کارگێڕی و دارایی وتەکنیکی و یاساییەکان لە
وەزارەت و دەستە و دەزگا و ئەنجومەنە ناوەندییەکان بۆ فەرمانگەکان و سنوری
پارێزگاکان و یەکە کارگێڕییەکان .
4- زامنکردنی
دابەشکردنی داهاتە گشتییەکان لەهەرێم لەنێوان پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان لەسەر
بنەمای دادپەروەری و شایستەبوون .
مادەی
سێیەم /
1- دابەشکردن و
دابەزاندنی ئەو دەسەڵاتە کارگێڕی و دارایی و تەکنیکی و یاساییانەی لەخشتەی هاوپێچی
ئەم پەیڕەوە هاتوون بە پارێزگار کە لانی کەم دەسەڵاتەکانە و دەکرێت دەسەڵاتی زیاتر
لەوانەش دابەزێندرێت .
2- پێویستە لەسەر
پارێزگار بەشێک لەدەسەڵاتەکانی هاتوو لەبڕگەی ( ١ )ی سەرەوە دابەزێنێت بۆ سەرۆکی
یەکە کارگێڕییەکان.
3- خشتەی
هاوپێچکراوی ئەم پەیڕەوە هەمان هێزی پاپەندکاری پەیڕەوەکەی هەیە.
مادەی
چوارەم /
یەکەم :
داهاتەکان
تۆمارکردنی سەرجەم
داهاتی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان بەجیا لە ئەژمارێکی بانکی تایبەت بە پارێزگا
یان ئیدارەی سەربەخۆ کە لەم سەرچاوانەی خوارەوە بەدەستدێت:
1- داهاتە نانەوتی
و گازییەکان .
1- باجەکان .
2- گومرکەکان .
3- رسومات .
4- داهاتە
جۆربەجۆرەکانی خزمەتگوزاری دەروازە سنوورییەکان .
5- داهاتی
بەکرێدان و موساتەحە و فڕۆشتن و ڕەفتارکردن بە موڵک و ماڵی گشتی گواستراوە و
نەگواستراوە .
6- سزا داراییەکان
( غرامات )
2- بەخشین و
هاوکاریی و پیتاکی بەخشراو .
3- بەشە بودجەی
پارێزگا لە بودجەی گشتی ساڵانەی عێراقی فیدڕاڵ .
دووەم /
هەموو قۆناغەکان
و چالاکییەکانی پەیوەست بە پرۆسەکانی نەوت و گاز و سامانە سروشتییەکان بە
هەماهەنگی دەبێت لەگەڵ پارێزگا، بۆ ئەو مەبەستەش پارێزگار یان سەرپەرشتیاری
ئیدارەی سەربەخۆ ئامادەی کۆبونەوەکانی ئەنجومەنی هەرێمی بۆ کاروباەی نەوت و گاز
دەبێت لەکاتی گفتوگۆکردن و بڕیاردان لەسەر ئەو قۆناغ و چالاکییەی دەکەوێتە سنوری
جوگرافیاکەی و بەپێی تایبەتمەندیتی بۆ زامنکردنی بەشداری لەبڕیاردان و دابینکردنی
ماف و شایستە داراییەکانی و پاراستنی بەرژەوەندی دانیشتوانەکەی .
مادەی
پێنجەم /
خەرجیەکان
لەدوای داشکاندنی بڕێک
لەداهاتی ناوخۆی پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان کەبەدەستدەهێنرێن لە سەرچاوەکانی
هاتوو لەمادەی ( چوارەم )ی ئەم پەیڕەوە، بۆ مەبەستی بەشداری لەخەرجییەکانی
بەکاربردنی دامودەزگا ناوەندییەکانی سەر ئاستی هەرێم و تەواوکاریی تەرخانکراوی
سەرباری بۆ مووچە و خەرجییەکانی کارەبا بەپێی ڕێژەی دانیشتوانی هەر پارێزگا و
ئیدارەیەکی سەربەخۆ و بەپێی ڕێککەوتن، ئەوا پارێزگا و ئیدارەی سەربەخۆ
دەسەڵاتی خەرجکردنی ئەمانەی لای خوارەوەی دەبێت لەبەر ڕۆشنایی ڕێنماییە داراییەکان
دوای داڕشتنەوەی ئەو ڕێنماییە داراییانەی بەجۆرێک لەگەڵ ئەحکامەکانی ئەم پەیڕەوە بگونجێت
:
1- خەرجکردنی
بودجەی بەکاربردنی پەسەندکراوە ( جگە لەمووچە ) لەسنوری پارێزگا .
2- خەرجکردنی
بوودجەی وەبەرهێنان بە پەسەندێتی ئەنجومەنی پارێزگا .
مادەی
شەشەم /
1- بەمەبەستی
جێبەجێکردنی بڕگەکانی ئەم پەیڕەوە ئەنجومەنێک پێکدێت بەناوی ( ئەنجومەنی هەماهەنگی
لەگەڵا حکومەتە خۆجێتییەکان ) بەسەرۆکایەتی ( سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران ) و
جێگرایەتی جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران، و ئەندامێتی هەریەک لە ( وەزیری دارایی
و ئابووری ، وەزیری سامانەسروشتییەکان ، وەزیری ناوخۆ ، وەزیری پلاندانان ، سەرۆکی
دیوان ، سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران ، پارێزگارەکان و سەرپەرشتیاری ئیدارە
سەربەخۆکان ) کە دواتر بە پەیڕەوێکی ناوخۆیی وردەکاری ئەم ئەنجومەنە ڕێكدەخرێت .
2- ئەم ئەنجومەنە
کاردەکات بۆ :
1- چۆنیەتی و
دابەشکردنی دەسەڵاتەکان.
2- چاودێری
جێبەجێکردنی دەسەڵاتەکان لە پارێزگاکاندا .
مادەی
حەوتەم /
لەکاتی دروستبوونی هەر
دۆخێکی نەخوازراو کە ببێتە هۆی ئەوەی بودجەی ساڵانە پەسەند نەکرێت لەلایەن
پەرلەمانی کوردستانەوە، ئەوا ئەو پارێزگایە پڕۆژە بودجەکەیان بەرکار دەبێت .
مادەی
هەشتەم /
پارێزگار دەسەڵاتی
دەرکردنی ڕێنمایی هەیە دوای پەسەندکردنی لە ئەنجومەنی پارێزگا بۆ ئاسانکاری
جێبەجێکردنی دەسەڵاتەکان .
مادەی
نۆیەم /
لەکاتی دەرکردنی هەر
پەیڕەو و بڕیارێک لە ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ کاریگەری هەبێت لەسەر بڕگە و
مادەکانی ئەم پەیڕەوە، دەبێت ڕەزامەندی پارێزگاکە وەربگرێت .
مادەی
دەیەم /
کار بەهیچ پەیڕەو و
بڕیار و ڕێنماییەک ناکرێ بە پێچەوانەی بڕگە و مادەکانی ئەم پەیڕەوە بێت .
مادەی
یانزەیەم /
ئەم پەیڕەوە
جێبەجێ دەکرێت لەڕۆژی پەسەندکردنییەوە .