براكوژی.. شەڕێكی تەواونەكراو
3/22/2020 6:19:00 PM
عارف قوربانی
لە مێژووی میللەتاندا بەتایبەت ئەوانەی وەك ئێمە بە قۆناخی راگوزەردا تێپەڕیون و خاوەن شۆڕشی چەكداری بوون، شەڕی ناوخۆ بەشێك لە لاپەڕەكانی مێژووییانی پڕكردووەتەوە.
بەڵام بە دوو هۆكار كۆتایی بە قۆناخی شەڕی ناوخۆ هاتووە و نەگەڕاونەتەوە سەری، یان بەشەڕ ئاشتی سەقامگیر بووە، كە لایەك سەركەوتنی بەدەستهێناوە، یاخود هوشیاری كۆمەڵگەكانیان گەیشتووەتە ئاستێك نەفرەتیان لە شەڕی خۆبەخۆ كردووە، بەڵام لە كوردستان وا نزیك دەبێتەوە لە شەش دەیە و شەڕی براكان كۆتایی نەهاتووە.
لە ماوەی زیاتر لەم نیو سەدەیە شەڕی سارد و شەڕی گەرم درێژەی كێشاوە. هیچ لایەكی تەرەف لەم شەڕە نەیتوانیوە بەهێز كۆتایی بە شكۆی لاكەی دیكە بهێنێ. ئاستی هوشیاری گشتی كۆمەڵگە و ئەندامانی ئەو دوو بەرەیەش نەگەیشتووەتە ئاستێك نەفرەت لە شەڕی براكوژی بكات.
بۆیە تاوەكو ئێستا قۆناخی شەڕی براكوژیمان تێنەپەڕاندووە. ئەگەر لەنێوان هەر دوو جەولەی شەڕیشدا بۆ ماوەیەك ئاشتی بەرقەرار بووبێ، ئاشتی و سەقامگیرییەكی كاتی بووە. چونكە شەڕ لە دوو حاڵەتدا رووناداتەوە، بە نەفرەتلێكردن و بەتێكچونی هاوسەنگی هێز.
ئێمە لە كوردستان نەك نەفرەتمان لێنەكردووە، بەڵكوو كردوومانە بەسەرچاوەی هێز و وزەی بەردەوامی حیزب و پەروەردەكردنی نەوەكان. ژمارەی زۆر بەكوشتدان بووەتە شانازی. تەماشاكە وا بیست و دوو ساڵە شەڕ راگیراوە، ئاشتییەكی رووكەشیشبێ بەرقەرارە، كامەیە ئەو رێگایانەی گیراونەتەبەر بۆ ئەوەی دڵنیایی دووبارەنەبوونەوەی شەڕ دەستەبەر بكات.
هێزی چەكداری هەردوولا زیاتر بووە كەمی نەكردووە، دەزگای هەواڵگری و ئەمنی حیزبی تۆكمەتر بوون و لاواز نەكراون، پەروەردەی حیزبی رق ئەستورتر بووە، دیموكراتخواز و ئاقڵمەندانی ناو حیزب باریان خوار و دەمارگیر و كینە لەدڵەكان داشیان سوارە. ئەگەر جاران چاویان لە دەستی بێگانە بوو چۆڕ چۆڕ چەك و پارە بكاتە ئاشی ناتەبایی ناو ماڵی كوردەوە، ئێستا قاسەی حیزبەكان پڕ و جبەخانەكانیان لێواولێوە.
دوو دەیەی رابردوو دەرفەت هەبوو بە دروستكردنی هێزێكی چەكداری نیشتمانی، چەك لە دەستی حیزبەكان دەربهێنرێ. بە دروستكردنی دامەزراوەیەكی ئەمنی نەتەوەیی، دەزگای ئەمنی حیزب نەهێڵدرێت. لە پەراوێزی ئەو ئاشتیی و رێككەوتنانەی نێوانیان دەكرا پێكەوە بەنەفرەتكردنی رابردوو، ئایندەیەكی مسۆگەرتر دروستكرابا. بەڵام ئەو هەل و دەرفەتانە تێپەڕین و هیچمان نەكرد.
ببینە پاڵەوانەكانی شەڕی ناوخۆ ئەوانەی دەستیان بە خوێنی براكوژی سوورە گەیشتن بەكوێ؟ تا دڵڕەقتربووبن زیاتر باڵایانكردووە، ئەوانەی زۆرترین دیلیان كوشتووە قارەمانترن. تەماشاكەن ناوی شەقام و یانە و پارك و سەنتەر و قوتابخانە و تەنانەت مزگەوتیش، چەندیان بەناوی دیلكوژە براكوژەكانەوە كراون؟ ببینن ئەوانەی لەنێو ئەم دوو حیزبە زۆرتر رێزلێگیراون و رۆڵیان پێدراوە، ئەوانە و كەسوكاری ئەوانەن كە لەسەنگەری براكوژیدا قارەمانتر بوون.
هەر خۆیان جیاكارییان لەنێوان ئەوانەدا كردووە كە لە سەنگەری بەرگری لە گەل و خاكی كوردستان شەهید بوون و ئەوانەیان كە لە سەنگەری دژ بە براكاندا كوژراون، ئەوانەی براكوژی رێزلێگیراوترن. ئەمە دەرخەری راستییەكی مەترسیدارە لە زیهنیەتی ئەم دوو هێزەدا خۆی حەشارداوە. ئاماژەی ئەوەیە لە ریزبەندی دووژمن و نەیاردا یەكتریان لە ئاستی پلە یەكی دووژمن ئەژمار كردووە.
ئێستا لە نێو پارتی زۆرن ژمارەی ئەوانەی یەكێتی بە دووژمنی هەرە لەپێشتری خۆیان دەبینن وەك لە دووژمن و داگیركەرانی كوردستان. لەناو یەكێتیشدا زۆرن ئەوانەی پارتی و بنەماڵەی بارزانی بە دووژمنی لەپێشتر دەبینن وەك لە دووژمن و داگیركەران. ئەم ئامادەییە و گەشەكردن و باڵاكردنیان بۆ ناوەندەكانی بڕیار، حەتمیەتی قۆناخێكی دیكەی ماڵوێرانكەری شەڕی براكوژی بەرجەستە دەكات، ئەو شەڕە ناوخۆییەی كە هێشتا تەواو نەكراوە.
جا ئەگەر لە چوار دەیەی شەست و چوار تا كۆتایی نەوەتەكان بەچەكی ژەنگاوی و فیشەكی قاچاخ و جارجار كۆمەكی دووژمنان ئەو شەڕانەكرابن كە بە ئەندازەی شەڕی هەموو داگیركەران رۆڵەی كورد تێدا بوونەتە قوربانی، ئێستا هەردوولا خاوەن چەكی زۆر پێشكەوتوون، هەمەری گوللەنەبڕ، ساروخ و كاتیۆشا و هێزی مەشقپێكراوی كۆماندۆ و تەنانەت هەلیكۆپتەری جەنگیش، بۆیە شەڕی ماڵوێرانكەر ئەو شەڕانە نییە كەتێمان پەڕاندووە، بەڵكوو لە پێشمانەوەیە.
ئەوەی لە چەند رۆژی رابردوو روویدا، دەركردنی بەیاننامە بە زمانی هەرزەكارانەی لاكۆڵان لە ناوەندە جیاجیاكانی ئەم دوو حیزبەوە دژ بەیەكدی، چیمان پێدەڵێن. بەتایبەتیش لەكاتێكدا هەموو مرۆڤایەتی رووبەڕووی گەورەترین هەڕەشەو مەترسی بووەتەوە بەهۆی ڤایرۆسێكەوە.
حیزب و حكومەتەكانی میللەتانی دیكەی دونیا هەرچی كێشە و ناكۆكی ناوخۆیی هەیە وەلایان ناوە و سەرقاڵی ئەوەن چۆن خەڵكەكەیان لەم بەڵا جیهانییە بە كەمترین زیان لێی دەرچێت، كەچی لە هەرێمی كوردستان لەپاڵ ئەم هەڕەشەیەی رووبەڕووی مرۆڤایەتی بووەتەوە، مەترسی گرانی و نەبوونی و قەیرانی دارایش لەبەر دەرگامانە، ئەمانە لەبری خۆتەرخانكردن بۆ چۆنێتی خۆپارێزی میللەتەكەمان، لەم دۆخە هەستیارەدا خەریكە ئاگری فیتنەیەك هەڵدەگیرسێنن كە هەموو میللەتەكەی تێدا ببێتە قوربانی.
ئەوەی روویدا دەرخەری راستییەكی تاڵە كە خەڵكانێك لەناو نوخبەی سیاسی بڕیاربەدەست لە حیزب و حوكمڕانی كوردی لە ئاستی بەرپرسیارێتی ئەم قۆناخەدانین، چی بەوەی بەو عەقڵییەتە هەرزە بازاڕییەی لە ناوەخنی موخاتەبەی یەكدی و كۆمەڵگەدا خستیانەڕوو، هەروەها لە دەرخستنی ئەو راستییە مەترسیدارەی ئەمانە زۆر ئاسان رادەكێشرێنە ناو ململانێ و شەڕی ناپێویستەوە. دەركەوت زۆر ئاسان دەخلیسكێن و لەهەر چركەساتێكدا هەلومەرجی نەیارانی كورد بیخوازێت، پەلكێشیان دەكات بۆ شەڕی ناوخۆ.
بۆ ئەوەی كوردستان ئەم قۆناخە بە ئاشتی تێپەڕێنێ، بۆ ئەوەی دڵنیایی دروستبێ كە براكان دەستیان ناچێتەوە خوێنی یەكدی. ئەو نوزەیەی ماوە لە ناو دەسەڵات و بڕیار بەدەستانی هەردوولا كە هەست بە بەرپرسیارێتی دەكەن، دەبێ هەندێ بڕیار و هەنگاوی ئازایانە بنێن لەوەی چەك لە دەستی حیزب دەربهێنن. ئەگەر ئەمە نەكەن ئەوە براكوژی وەك شەڕێكی تەواونەكراو لە پێشمانە.