45وتار

دوای پەیامەکەی ئۆچەلان پێویستە پەکەکە تۆپەکە فڕێبداتە گۆڕەپانی توورکیا

2/28/2025 9:31:00 PM

نیاز سه‌عید عه‌لی

نکولی لەوە ناکرێت؛ پەیامەکەی ئۆچەلان بانگەوازێکە بۆ ئامانجی بووژانەوەی پرۆسەی ئاشتی و کۆتاییهێنان بەچوار دەیەی شەڕی بەردەوامی نێوان حکومەتی توورکیا و پەکەکە؛ (١٩٨٤ – ٢٠٢٥)، بەڵام ئەگەر سەرنج بدەین، بانگەوازەکە تاکلایەنە تەنها ئاراستەی پەکەکە کراوە و تیایدا بڕیاری دەستپێشخەریی ئاشتی؛گرێدراوە بەسەپاندنی دوو بژاردەی قوورس و ئاڵۆز، بەسەر یەک لایەنی ململانێکەدا؛ ئەویش چەکداماڵین و هەڵوەشانەوەی پەکەکە، بەبێ بوونی هیچ ئاماژەیەک، بۆ لەئارادابوونی نەخشە ڕێگایەک؛ بەرەو چارەسەری ئاشتیی کێشەی کورد؛ لەلایەن حکومەتی تورکیا !

پەکەکە لەمێژووی خۆیدا؛ بانگەشەی ئاشتی و دانوستاندنی جدی ڕەت نەکردۆتەوە، بەڵکو ئەوە حکومەتی توورکیا بووە، هیج کات ئامادە نەبووە لەسایەی پرانسیپی دیموکراسی و ئازادی و مافی مرۆڤ و فرەیی و پێکەوە ژیانی ئاشتی و دادپەروەریدا؛ دانوستاندێکی ڕوون و جدی لەگەڵ پەکەکە بکات، بەڵکو هەمیشە ناکۆکی و ململانێکەی لەگەڵ پەکەکە؛ لەکێشەیەکی ڕەوای نەتەوەییەوە؛ گۆڕیوە بۆ کێشەی ئاسایش و تیرۆر، لەبری دیالۆگ و لەیەکترگەیشتن و پێکهاتن؛ داوای ملکەچی و بەرزکردنەوەی بەیداخی سپی لەپەکەکە کردوە .

لەم سۆنگەیەوە حکومەتە یەک لەدوای یەکەکانی توورکیا، بەردەوام پێداگریان لەسەر لەناوبردن و سڕینەوەی پەکەکە کردوە، یان داوای چەکداماڵین و هەڵوەشانەوەی بێ کۆت و مەرجیان لێکردوە؛ هاوکات هیچ هەنگاوێکی پراکتیکی و کاریگەر و ڕیشەییشیان نەناوە، بۆ چارەسەری بنەڕەتیی کێشەکە و سەلماندنی مافە نەتەوەییەکانی کورد، مەگەر هەندێک هەنگاوی سادە و ڕووکەش؛ ئەویش لەپەراوێزی هەندێک لەمافە کەلتووریەکاندا، کە هیچ هیوا و ئومێدێکی لەسەر هەڵناچنرێت و زیاتر ئەچێتە خانەی مانۆڕ و تاکتیک و هەوڵدان، بۆ کپکردنەوەی هەستوسۆزی جۆشدراوی نەتەوەیی و بەرتەسککردنەوە و سنووردارکردنی خواستە نەتەوەییەکان و سەندنەوەی ماف و ڕەوایی خەباتی چەکداریی ناچاری و زۆرەملێ لەپەکەکە .

توورکیا بەدەر لەهانابردن بۆ بژاردەی سەربازی، ئەتوانێت بەچەندین هەنگاو، جڵەوی کێشەی کورد لەژێر دەستی پەکەکە دەربکات و ڕەوایی لێ بسەنێتەوە و کۆتایی بە شەر بهێنێت و لوولەی تفەنگەکانیان پێ نەوی بکات و ئاشتیی ڕاستەقینە سەقامگیر بکات؛ ئەویش لەڕێگەی گۆڕینی شێوازی مامەڵە و ڕەفتاری دەوڵەتی تووکیا؛ لەگەڵ کورد و ئەنجامدانی ڕیفۆرمی دەستووری و هەڵوەشانەوەی ئەو یاسا و ڕێسا و کەلتوور و بنەما دەستووریانەی کە نەتەوەی کوردی؛ وەکو نەتەوەی هاوبەشی دووەم لەتوورکیادا سڕیوەتەوە و ڕەوایی دەستووری و یاسایی داوە؛ بە پێشێلکردنی ماف و ئازادیە نەتەوەییەکانیان .

لەئێستادا و لەپاش بەردەوامیی شەڕ و ململانێیەکی مێژوویی سەخت لەگەڵ پەکەکە، پێویستە هۆشمەندانی سیاسیی لەناو ناوەندی بڕیاری توورکیادا؛ درک بەو ڕاستیە نەگۆرە بکات؛ کە ئاشتیەکی ڕاستەقینە و هاوسەنگ، پێویستیەکی ستراتیژیی هاوبەشە، لەنێوان حکومەتی توورکیا و پەکەکە، بەڵام پێویستی بەبوونی ئیرادەی تۆکمە و دروستکردنی متمانەی هاوبەش هەیە .

نکولی لەوە ناکرێت کە ئۆچەلان لەخەمخۆری و پەرۆشیدا بۆ ئەو ئاشتیە هاوبەشە، ئەم پەیامەی کردۆتە بانگەواز بۆ پەکەکە، هەر بۆیە پێویستە لەسەر هەردوولا، زەمینەسازی و ئامادەیی پیشان بدەن و دەستپێشخەری بکەن؛ بۆ دروستبوونی کەشێکی متمانە و دڵنیایی لەبەرامبەر یەکتری؛ ئەویش لەپێناوی بەرەو پێشبردنی پرۆسەکە .

پێ ئەچێت ناوەندی بڕیار لەتوورکیا، زیادەڕەویی لەخوێندنەوە و تێروانین و تێگەیشتنی خۆی، بۆ پەیامەکەی ئۆچەلان بکات، لەم سۆنگەیەوە تاکڕەوانە وەکو لایەنی براوەی یەکەمی شەڕ؛ لەخۆی بڕوانێت و پەکەکەش بە بەزیو و تێکشکاو، لەم چوارچێوەیەدا گوشار و فشاری زۆر؛ بۆ سەپاندنی مەرج و داواکاریەکانی بەسەر پەکەکەدا بەکاربهێنێت و پێی وابێت؛ ئاراستەی بەڕێوەچوونی ناکۆکی و شەڕ و ململانێی نێوانیان،؛ لەدوایین وێستگەدا، بە خواست و مەیل و بەرژەوەندیی ئەو؛ بەرەو کۆتایی ئەڕوات ! .

جێی ئاماژەیە پێویست بوو پەیامەکەی ئۆچەلان، ئاراستەی هەردوو لایەنی ململانێکە بکرایە و داوای دەستپێشخەری و پیشاندانی نیازپاکی و متمانەی لەهەردوولا بکردایە، نەک تەنها لەلایەک، چونکە ئەگەر ئەو دوو داواکاریە قوورسە، بەبێ کۆت و مەرج و بەبێ گەرەنتی و بەبێ دەستپێشخەری و هەنگاوی پراکتیکی حکومەتی توورکیا؛ لەلایەن پەکەکەوە جێبەجێبکرێت، ئەوا لەیەکەم هەنگاوی سەرەتاییدا، ئەبێتە هۆی دروستبوونی ناهاوسەنگی و نادادپەروەریی سیاسی و سڕینەوەی ڕەوایی خەباتێکی پڕ لەتێکۆشان و قوربانی و شکانەوەی دەرەنجامەکان؛ بە بەرژەوەندیی تاکلایەنەی حکومەتی توورکیا .

لەگەڵ بوونی چەندین تێبینی و سەرنج لەسەر پەیامەکە و ناڕوونیی هەڵوێستی حکومەتی توورکیا لەسەر پرۆسەی ئاشتی و پەیامەکە؛ پێویستە پەکەکە ئەم ڕێکار و هەنگاوانە بگرێتەبەر :

١- لەڕووی تیۆری و پرانسیپەوە، ئەم دەستپێشخەریە بۆ ئاشتی ڕەت نەکاتەوە، بەڵکو لەپێناوی پیشاندانی نیازپاکی و پەرۆشی بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتیی سەرتاسەری؛ وەڵام و کاردانەوەیەکی پۆزەتیڤ و نەرمڕەو، لەبەرامبەر پەیامەکەی ئۆچەلان؛ لەچوارچێوەی نەخشە ڕێگایەکی چارەسەردا بخاتەڕوو، کە تیایدا داواکاری و پێداگریی چەندین ڕیفۆرمی دەستووری و یاسایی، بۆ چارەسەری ئاشتیانەی کێشەی کوردی تیا بێت .

٢- پێویستە لەم قۆناغەدا بەرپرسیارانە و ژیرانە؛ لەسەر بنەمای لۆژیک و پەرەگماتیکی سیاسیی، دوور لەلێکدانەوەی ئایدیۆلۆژیی وشک و تەسک و دەمارگیری، هەنگاو بنێت و خۆی ئەپدەیت بکاتەوە؛ بۆ خۆگونجاندن و هاوتەریب بوون لەگەڵ پێشهات و گۆڕانکاری و وەرچەرخانەکاندا، ئەویش لەڕێگەی گۆڕینی میکانیزم و ئامراز و تاکتیک و شێوازی بەڕێوەبردنی ململانێ؛ دوور لەسازشکردن و پاشەکشەکردن لەئامانجە بنەڕەتیەکان .

٣- لەهەموو ڕەهەندەکانەوە؛ تاوتوێ و هەڵسەنگاندن بۆ پرۆسەی ئاشتیی ئەمجارە بکات، بۆ ئەوەی بەڕوونی و بابەتی، بەواقیعی و پەرەگماتی؛ بتوانێت دید و تێڕوانین، پرۆژە و بژاردەی گونجاو؛ بەمیتۆد و بەقۆناغبەندی؛ بۆ چۆنیەتیی بەرقەرارکردنی ئاشتی، لەو نەخشە ڕیگایەدا، بۆ لایەنی بەرامبەر بخاتەڕوو؛ دوور لەمەرجی قوورس و بنبەست، بەڵکو بەشێوازێک بێت؛ ببێتە هۆی بەدەستهێنان و زیاتربوونی پشتیوانیی دەرەکی و ڕای گشتی لەناوخۆی لەتوورکیادا .

٤- لەهەنگاوی یەکەمدا تاکلایەنە بڕیاری ڕاگرتنی شەڕی هێرشبردن، بۆ سەر سوپای توورکیا و شەڕی میدیایی لەدژی حکومەتی توورکیا بدات، هاوکات ئامادەیی بۆ دیالۆگ و دانوستاندنی فەرمی لەگەڵ حکومەتی توورکیا نیشانبدات .

٥- هەموو هێلکەکانی نەخاتە ناو سەبەتەی ئاشتیەک؛ ئەگەر لەسەرەتاوە پرۆسەکە، جدی و هاوسەنگ و پراکتیکی نەبێت !

٦- بەداڕشتن و ڕاگەیاندنی ئەو نەخشە ڕێگایە، تۆپەکە فڕێ بداتە ناو گۆڕەپانی حکومەتی توورکیا و بیخاتە بەردەمی دیفاکتۆ و بەرپرسیارێتیی قۆناغەکە، بەتایبەتی کە پەیامەکە لەئاستی ناوخۆیی و جیهانیدا؛ سەدا و دەنگدانەوەیەکی بەرفراوانی پشتگیری بۆ دروستبووە .