دەنگ و نادەنگ
12/15/2020 9:17:00 PM
پەیکار عوسمان
چاو
بێدەنگیی هەولێرییەکان،
چەنێك ئاماژەیە بۆ ستەمی پارتی، ئەونەش ئاماژەیە بۆ پووچیی ئەوانیتر. چەنێك ترسە لەو،
ئەونەش نائومێدییە لەوان. ئەوانێك، کە یان کۆپی پارتین، یان شەریکی پارتین، یان
پاشکۆی پارتین، یان خۆیان هیچ نین و تەنیا کاردانەوەی پارتین.. یەعنی لەوانیتردا
پارتییەك هەیەو هەولێرییەکانیش، لە هەمووان باشتر ئەوە ئەبینن. دەی ئەوە نەك عەیبە
نیە، بەڵکو پێویستە ببێ بە چاوێکی گشتی و ئیتر هەموومان وا ببینین، چونکە ڕاستیی وێنەکە
وایە. گەنجانی سەیسایەقیش لەم چاوەی هەولێرەوە سەیری وێنەکەیان کرد، بۆیە بێ جیاوازیی،
بارەگای هەمووانیان خستە ژێرپێ!
دەنگ
جا کە ئەو چاوە هەبوو،
ئیتر لەوێوە دەنگێكیش ئەبێت، بەرامبەر بە کۆی ئەو سیاسەت و سیستەمەی کە هەیە. ئیتر
دەنگەکە، هاوارێکی بەرزبێت یان بێدەنگییەکی کپ، گرنگ نیە. گرنگ ئەوەیە کە شتەکە، لەو
چاوە گشتییەوەیە، نەك لە عەینەكی ئەم حیزب و ئەو گروپەوە!
نادەنگ
)بەدەنگی و بێدەنگی) هەردوکیان دەنگن. لە شوێنێکدا
"بەدەنگیی" دەنگەو لە شوێنێکدا "بێدەنگیی" دەنگە. لە کات و شوێنی
خۆیدا، هەردوکیان دەنگن و مانادارن، لە پێچەوانەکەشیدا هەردوکیان نادەنگ و بێمانان.
نادەنگییش ئەوەیە کە ناگشتییە. ئیتر چ بێدەنگییەکی مشەخۆرانەبێ، یان بەدەنگییەکی پۆپۆلیستانە،
ئەمە هیچ فەرقی نیەو هەردوکی لەوەدا نادەنگە، کە خۆپەرست و ناگشتییە. بەپێچەوانەوە
بەدەنگی و بێدەنگیشمان هەیە، کە تەواو دەنگە، چونکە لە خەمێکی گشتییەوەیە.
شارچێتی
جا کە زانیمان دەنگ و
نادەنگ چیە، ئیتر ناکەوینە داوی تانەو تەشەری شارچێتییەوەو ئەبینین کە لە هەردولا،
دەنگ و نادەنگ هەیە. لە هەردولا بەدەنگی و بێدەنگیمان هەیە، کە نادەنگ و مەسڵەحەتچیانەیەو لە هەردولاش بەدەنگی و بێدەنگیمان
هەیە، کە دەنگەو بەرپرسیارانەیە.
نمونە
مەسەلەن ئەوەی کە بەتموحی
پۆست و هەڵبژاردن هاتوهاوار ئەکات، لەڕاستیدا ئەوە نادەنگە ئەگەرچی قوڕگی خۆشی بدڕێ.
چونکە ئامانجەکەی ناگشتییەو شتەکە خۆپەرستانەیە. ئەو گەنجە هەولێرییەشی کە مایکەکە
لائەباو ئەڵێ قسە ناکەم، ئەو نەگوتنە، مەسجێکی تەواو گشتییە، چونکە دەرخەری ستەمێکی
گەورەیە زۆر بە جوانی و بە ملەوەنیی. دەی ئەوە دەنگەو هەمان دەنگی گەنجە خۆپیشاندەرەکەی
سلێمانیشە. ئەمیان لەڕێگەی گوتن و بەدەنگییەوە، ئەویان لەڕێگەی نەگوتن و بێدەنگییەوە،
هەردوکیان هەمان شت ئەڵێن و هەمان ستەم بەیان ئەکەن!
ترس
سروشتی ستەمکاریی وایە
کە ترسێنەرەو سروشتی ئینسانیش وایە کە ئەترسێ.. بێدەنگییەکیش هەیە، کە دەنگەو پێمان
ئەڵێ، ترسێکی گەورە بوونی هەیە.. ترسێکی گەورەش یەعنی ستەمێکی گەورەو نائازادییەکی
زۆر.. جا ئازایەتیی، دەنگی هۆشیارانەو بەرپرسیانەیە،
ئیتر بێدەنگانەبێ یان بەدەنگانە. ترسنۆکییش دەنگی خۆپەرستانەو بەرژەوەندیپەرستانەیە،
ئیتر چ سەرکزکردنبێ یان هاتوهاواری پۆپۆلیستی.
هێز
بەرامبەر شەق و دارو چەكی
ئەوان، ئێمە تەنیا دوو چەکمان هەیە. چەکی هۆشیاریی و چەکی خۆشەویستی. ئەگەر هۆشیارانە
پێهەڵگرین و بە خۆشویستنی یەکتر، مینی ڕقی شارچێتی و هەموو ڕق و جیاکارییەکانیتر
پوچەڵ بکەینەوە. ئیتر ئێمە تا ئەوپەڕی هێز، بەهێزین. چونکە (هۆشیاری و خۆشەویستی)
بەهێزترین وزەی ناو ئەم گەردونەن. ئەگەریش بکەوینە ناو ئەڵغامی ڕقەکانەوە، ئیتر ئەوە
شەڕێکە، کە هەموو سەرەکانی تیا ئەشکێ و تەنیا سەری ستەمکاریی، بە سەلامەت لێ ی دەرئەچێ!
یەکبوونی ئەخلاقی
دوو جۆر یەکبوونمان هەیە،
یەکێکیان ئەخلاقییانەو یەکێکیان فاشیستانە. "یەكبوونی ئەخلاقی" ئەوەیە کە
من لە خۆما دژی ستەمکارییم، تۆش لە خۆتا دژی ستەمکارییت. ئیتر منو تۆ ئازادانە، ئەشێ
لەسەر شێوازێك کۆبینەوەو هەردوکمان بەو شێوازە دژایەتی ستەمکاریی بکەین. ئەشێ هەریەکەشمان
بەجیاو بەشێوازی خۆی بیکاو هەردوکیشی لە جەهەردا یەکەو هەر هەمان شتە.
یەکبوونی فاشیستی
ئەوەیە کە تۆ شێوازەکەی
خۆت فەرزئەکەی بەسەر منیشاو ئەگەر واشنەکەم، ئیتر چەکی شەیتاندن و تەخوین لە دژم بەکارئەهێنیت..
جا ئەم یەکبوونە فاشیستانەیە، ناتوانێ دژی ستەمکاریی بێت، چونکە خۆی ستەمکارییە، لەوێوە
کە ناچارانەیەو ئازادانە نیە.
قەیرانی ناڕەزایی
جا کێشەی ئێمە ئەوەنیە
کە ناڕازییەکان، هەریەکەو لە ئاوازێك "ئەخوێنێ". کێشەکە ئەوەیە هەریەکەو
ئاوازی خۆی "ئەسەپێنێ". لەو سەپاندنەشەوە، ئیتر ئەمانە، لە ناوەڕۆکدا هەر
ستەمکارن، ئەگەرچی لە ڕووکەشیشدا دژەستەمکارن و موزایەدەشی پێوەئەکەن.
ئیتر ئەمانە لەناو خۆیاندا،
لە ستەمکارییە تەقلیدییەکە خراپتر یەکتری ئەهاڕن، چونکە شەڕی ئەمانیش، هەر شەڕی هەژموون
و سوڵتەیەو هەر هەمان عەقڵیەتی ناچارکردنە.
مەسەلەن کابرا ناڕازییە
بە تۆنێك، ئەبێ تۆش بەهەمان تۆن ناڕازی بیت، ئەگینا قبوڵی نیەو بە جاشت ئەزانێ! یان
ئەگەر شارێك، هەمان شتی شارێکی تر نەکات، ئیتر ترسنۆکە! دەی ئەمانە هەمان عەقڵیەتی
خۆسەپێنی ستەمکارەو بەم عەقڵەوە دژایەتی ستەمکاریی ناکرێ.
ناڕەزایی ڕووکەشیی
ئەوەیە کە شێواز ئەسەپێنێ
و ئیتر ئیشی ئەو کەسە، سەپاندنی شێوازەکەیە بەسەر تۆدا، نەك ڕاپەڕاندنی ئەرکی خۆی.
موزایەدەش هەر لێرەوە دروستئەبێ، چونکە ئیتر ئامانجی ئەو کەسە کۆنترۆڵکردنی منو تۆیە،
لەڕێگەی ستایلێکی ناڕەزاییەوە، نەك ئەداکردنی ئەركی ئەخلاقیی خۆی، کە ئەسڵەن ستایلی
ناوێ و چۆن هات بەدەستەوە وا ئەیکەیت. ئەو ئەگەر وەکو بەرپرسیارێتی ئەخلاقیی خۆی،
ئیش بکات، ئیتر پێویستی بە خۆدەرخستن و خۆفرۆشتنەوە نیە، چونکە لەوێدا، ئاسودەیی ویژدانی
خۆت بەرامبەرەکەیە، نەك ئافەرین و چەپڵەی ئەوانیتر. سەیرکە، هەیە خۆی هەمان مەعدەنی
بۆگەنی پارتییە، بەڵام لەڕێگەی شێوازی "دژەپارتیبوونەوە" هەژمونگەرایی خۆی
ئەکاو چەپڵەشی بۆ لێئەدرێ!
هاوگیرفان
جا ئەوەی کە وەکو ئەرکی
ئەخلاقیی خۆی نا، بەڵکو وەکو زاڵێتی و خۆسەپاندن بەسەر منو تۆدا ناڕازییە،، ئیتر دەنگەدەنگەکەی
ئەویش، وەکو بێدەنگییەکەی کادرێکی پارتی و یەکێتی وایەو هەردوکی هەر بۆ گیرفانە. ئەمیان
لەڕێگەی بێدەنگی و ڕازیبوونەوە دەسی ئەگاتە پارووەکە، ئەویان لەڕێگەی دەنگەدەنگ و
نمایشی ناڕازیبوونەوە ئەگاتە پارووی پەرلەمان..
ناڕەزایی خۆی
ناڕەزایی خۆی، ئەوەیە
کە تۆ دژی ستەم و فەسادیت وەکو ئەرکی خۆت، نەك وەکو هەژموون بەسەر مندا. شتەکە لە
چاکبوونی تۆوەیە بۆ چاکەی گشتی. نەك لە نمایشی تۆوە بۆ کۆنترۆڵکردنی منو ئینجا بۆ
دەسکەوتی خۆت. لێرەدا ناڕەزایی گەنجە خۆنەویستەکان و ناڕەزایی سیاسییە پۆپۆلیستەکان،
تا ڕادەی دژبوون، جیاو پێچەوانەن!
سنور
ئەنشتاین وتی، هەموو
شت سنوری هەیە گەردون و گەمژەیی نەبێ.. بۆ ئێمە شتەکە وایە، کە هەموو شت سنوری هەیە
دزیی نەبێت. ئاخر کێشەی ئێمە فەساد نیە، کێشەکە بێسنوریی فەسادە. "فەساد خۆی"
لە شوێنێکا ئەوەستێ و هەڵوەستەیەك هەر ئەکات، هەڵبەتە لەبەر منو تۆ نا، لەبەر مانەوەی
خۆی.. وەلێ "بێسنوریی فەساد" ئەوەیە کە تەنانەت قەیرانیش نایوەستێنێ و وەکو
کەری دێز، بەرەو تۆپینی خۆی و زەرەری ساحێبی ملئەنێ. سەیرکە پارتی و یەکێتی، لەبری
ئەوەی بە ناچاریشبێ، هەنێ چاکسازیی بکەن، کەچی جگە لە دزییە کۆنەکان، لەناوەڕاستی
قەیرانەکەداو لە مەرزەکانەوە، شێوازی تری دزیی دائەهێنن!
عەیب
ئەوەی کە تێیداین قەیران
نیە، بڕێك خراپترەو خلۆربوونەوەی بێسنورانەی فەسادو دۆخی چەقبەستی قەیرانە. ئەمەش
ئەگەرچی قورسترین و دژوارترین دۆخە، بەڵام عەیب نیە، دۆخێکەو هاتووەو ئەبێ چاکیکەین..
عەیب ئەوەیە کە ئا لەوێدا،
دزەکان هێشتا هەر خەریکی دزیی بن و گەمژەکانیش هێشتا هەر خەریکی شەڕەجوێنی حیزبایەتی
و شارچێتی بن.