فازیل میرانی لە نێوان دەستەڵاتی قوڵ و تێگەیشتنی سیاسی و دڵنایی سیاسیدا .
10/25/2023 10:43:00 AM
بەختیار نامیق
دەوڵەتی قوڵ چەمکێکی سیاسیە
کە وەک کردەیەکی تارمایی نێو دەستەڵاتەکان لە زۆرێک لە دەستەڵاتەکانی دنیادا هەیە
، دەستەڵاتی قوڵ بەرژەوەندی کۆمەڵێک کۆمپانیا و سەرمایەدارە کە وا دەکەن لە پشتی هەر
یەک لە دەستەڵاتەکانەوە هەبن و نادیارن ، واتا بێ ئەوەی ببنە دەموچاوی سیاسەت و دەستەڵاتەکان
و بناسرێن بە نهێنی و دور لە چاوی گشتییەوە کۆی حکومڕانی دەبەن بەڕێوە لە بەرژەوەندی
خۆیان ، لە هەرێمی کوردستنادا هەرچی دەگوزەرێ لە ململانێ و دژایەتییەکان هیچ نیە
جگە لە سیناریوی گروپەکانی ناو دەستەڵاتی قوڵ وە درێژکراوەی دەستەڵاتی قوڵی تورکی
و ئێرانییە و ئەمەی هەرێم دەستەڵاتی تەنکە نەک قوڵ .
ئەوەی لای من سەیرە کەسێکی
وەک فازڵ میرانی لە سێ تەوەری جیاوازدا بە سێ ئاراستەی جیا قسە دەکات و خۆی دور دەگرێت
لەوەی کە هەرێمی کوردستان ببێتە شوێنێک بۆ قسە کردن لەم سێ تەوەرە (دەستەڵاتی قوڵ
، دڵنیایی سیاسی ، تێگەیشتنی سیاسی ) خۆ ئەگەر هەر پیودانگەکەی کاک فازڵ بێنین لە
بری کاک فازڵ هەمان دید و لێکۆڵینەوە وەک پێوەر بەسەر هەرێمی کوردستاندا دابنێن ئەوا
دەبێت ، ئەوەی کاک فازڵ نەیتوانیوە لەبەر پێگەی سیاسی خۆی باسی بکات ، ئێمە بیڵێین :
1. دەستەڵاتی قوڵ لە هەرێمی کوردستاندا : ئەگەر وەک چەمکە سیاسیەکە بۆ هەرێم
قسەی لەسەر بکەین ، ئەوا دەستەڵاتی قوڵی هەرێم دەستەڵاتێکی فەیک و درێژکراوەی دەستەڵاتی
قوڵی تورکی و ئێرانیە ، لەوێوەڕا بۆ ئێرە چی تورکیا و چی ئێران بەرژەوەندی دەستەڵاتی
قوڵیان لە بە خێڵەکی کردن و بە بنەماڵەییەکردنە ئەمەش لە مێژوەوە تا ئێستا بەردەوامی
هەیە و لە مێرنشینەکاندا بە ئاشکرا دەبینرێت و لە ئێستاشدا لە دوو زۆنیدا دیارە ،
بەرژەوەندی تورکی و ئێرانی لەوەدایە ئەم هەرێمە نە بێتە هەرێمێکی سەربەخۆ و نەتوانێ
خاوەن دامەزراوەی خزمەگوزاری و یاسایی و دەستوری بێت و سەرەک خێڵ و بنەماڵە بەڕێوەی
بەرن تا بتوانێ بە ئاسانی کۆنتڕۆڵی بکات ، لێرەوە دەستەڵاتی قوڵ لە هەرێم دەستەڵاتێکی
قوڵی خۆێی و لۆکاڵی نیە وەک ئەوەی کاک ئاواتی شێخ جەناب باسی کرد بەڵکو درێژکراوەی
دەستەڵاتە قوڵەکانی ئێران و تورکیایە بەرژەوەندی ئەوان هەرێم دەبات بەڕێوە ، کاک
فازڵ ئەمانە دەزانێ بەڵام ناتوانێ باسیان بکات و بە پێێ واقعی بون سیاسەت دەکات و
شت دەڵی ، ئەوا ئێمە لە بری ئەو وتمان .
2. تێگەشتنی سیاسی : پارتی و یەكێتی وەک دوو حیزب دو تۆڕی دەستەڵات وەک دەوڵەتی
قوڵ هەیە کە سەر بە هەردوو بنەماڵەکەن و شتێکیان دروستکردوە بە ناوی چوار دەستەڵاتەکەوە
لە بەرژەوەندی خۆیان دەیجوڵێنن ، هەر کات هەر جوڵە وهێزێک سنوری بەرژەوەندی ئەم
دوو گروپەی هەردوو زۆنەکەی بڕی ئەوا گوێ بە هیچ ڕەهەندێکی نیشتمانی نادرێت و هەمو
شت دەوەستێنن وەک نەهێشتنی سەرۆکی پەرلەمان بۆ ڕۆشتنە ناو هەولێر .. هتد ، ئەمە لە
ناو دارایی و سەربازی و هەتا سێکتەرەکانی پەروەردە و تەندروستیدا هەیە ، ئیتر تێگەشتن
یان تێنەگەشتن بۆ سیاسەت حکومی واقع و هاوکێشەی هەرێمایەتی و ئەم مۆدێلەی خلیجی و
وەلی عەهدییە کە هەیە ، بێ گومانم کاک فازڵ خۆی لە ئێمە باشتر دەزانێ بەڵام بە ڕونی
قسە ناکات ، ئەوا ئێمە شوشەی پەنجەرەی دیدیمان ڕوناک کردەوە .
3. دڵنیایی سیاسی : لە هەرێم ئەوەی سفرە دڵنییاییەکانن هەر لە دڵنیایی ئابوری
و تەندروستی و کۆمەڵایەتی و تا دەگاتە سیاسی ، کاک فازیڵ دەیەوەێ چاوی دوربینەکانمان
بگوازێتەوە بۆ عێراق و پەیوەندی نێوان هەرێم و بەغداد بهێنێتە ژێر ئەم باسە و باسی
نەبونی دڵنیایی سیاسی نێوان هەرێم و بەغداد بکات و نایەوێ هەمان میتۆد ببێنین و
کوردستانی پێ بپێوین ، لە هەرێم هیچ دڵنیاییەک نیە بۆ هاوڵاتی و هەمو بوارەکان بەرز
و نزم دەکات لە حەپێکی پاراستۆڵ و موچەوە تا دەگاتە پەرلەمان ، هەمویان هەمان دەستەڵاتی
قوڵ لە ناو دەوڵەتی تەنکی هەرێم و قوڵی بەغداد هەیە ، کاک فازڵ نایەوەێ بڵێت لە هەرێم
لە ساییەی دوو زۆن و دوو ئیدرە و دوو پێشمەرگە و دوو پایتەختی وەک ئەنقەرە و تاران
دڵنیای سیاسی سفرە ، ئەوا ئێمە لە بری کاک فازڵ دەڵێین دڵنیای سیاسی نێوان هەرێم و
بەغداد کاتێک دروستە کە دڵنیایی ناوەکی ببێت و دەستەڵاتی قوڵ حکومی ڕەها نەکات .
ئەگەر توانیمان ڕوبەڕوی
دەوڵەتی قوڵی بەکڕێگیراوی هەرێمایەتی ببینەوە کەواتە تێگەشتنی سیاسیمان بەهێزە و ئەگەر
توانیمان هەر پێنج دەستەڵاتەکە دامەزراوەیی بن و سەربەخۆ بن کەواتە دڵنیایی سیاسیمان
تەواوە.