ئاواتی شێخ جەناب لە نێوان دەستەڵاتی قوڵ و دوو زۆنیدا
5/1/2023 10:40:00 AM
بەختیار نامیق
هەرێمی کوردستنا لەبەردەم
دنیایەک دەستەڵاتی شاردراوەی ناوخۆیی و دەرەکیدایە کە ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەو دابەشکارییانەی
وڵاتانی زلهێزی ناوچەیی و جیهانی بەردەوام ڕەسمی دەستەڵاتی وڵاتەکانیان کردوە کە خۆیان
هەژمونیان هەیە تێیاندا ، لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا ئێران و تورکیا هەژمونیان هەیە
لە زۆرێک لە وڵاتەکانی تر و هەر بە پێی ڕێککەوتنە مێژوییەکانیان هەمان ڕەسمی دابەشکاریان
کردوە و لەسەر دوو ئاست کاریان کردوە (ململانێ و بەرژەوەندی ) کە لە چەندین ساڵی ڕابردودا
بەرژەوەندییەکانیان گەورەتر بوە لە ململانێکایان ، هەر لەم دیدەوە چی عێراق لە بەرامبەر
سوریادا و چی هەرێم وەک دوو زۆن کەوتونەتە سەر نەخشەی دابەشکاری ئەم دوو وڵاتە زل
هێزەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە گڵۆپی سەوزی وڵاتانی زل هێزی جیهانیەوە بە تایبەت ئەمریکا
و ڕوس و چین.
ئالێرەوە بزوتنەوەی گۆڕان کە لەسەر دەستی پیاوێکی مێژو ناس و شارەزای
سیاسەت و پەیوەندیە جیهانیەکان و سەربازی دروست دەبێت ، دەیەوێت لە ڕێگەی بەرنامەی
چاکسازی و پاکێجە سیاسی و یاساییەکانەوە دەستکاری ڕەسمی (ڕێککەوتننامەی ستراتیژی )
بکات کە ڕێککەوتنێکە لە نێوان دوو زۆن دوو
خێڵ و لەسەر نەخشەی هەمان دابەشکاری ئێران و تورکیایە ، واتا پێش ئەوەی گۆڕان خۆی
بە بەدیلی پارتی و یەکێتی بزانێ بەرنامەیەکی سیاسی گشتگیر بوە بۆ گەڕان بۆ دەرچەیەک
کە هەرێم لە پاشکۆیەتی دەرباز بکات و پاشان ببێتە هەرێمێکی یەکگرتوی سەربەخۆ و جگە
لە عێراق وەک ناوەندێکی دەستوری و فیدڕالی پاشکۆی هیچ دەوڵەتێکی دراوسێ نەبێت ، وە
لە بەرامبەردا چی تورکیا و چی ئێران نایانەوێ ئەم هەرێمە دوو زۆنیە لە عەقڵی خێڵ دەرچێ
و ببێتە دەوڵەتێکی نەتەوەیی فیدڕاڵی لە عێراقدا ، ئا لێرەوە دژایەتی بزوتنەوەی گۆڕان
کراو و پارتی و یەکێتیش لە بەر ململانێی نیوان
خۆیان و ترس لە بەرامبەر بۆ سڕینەوەی یەکتر بە پاڵپشتی سوپای ئەم وڵاتانە کە لە مێژوەوە
وابوە (٦٦ بۆ ٣١ی ئاب) بونە تەواوکاری و کارتی دەستی ئەم دو وڵاتە و ئەم دوو وڵاتەش
دەیانوسیت هەر زۆنەی بەشێک بێت لە ستراتیژی وڵاتەکەی خۆی ( زۆنی زەرد تورکیا و زۆنی
سەوز ئێران ) لەم نێوەندەدا تەنها بزوتنەوەی گۆڕان بوە کە بە دنیایەک بەرنامەی
گشتگیری ناوخۆێی و دەرەکی و ئابوری وسیاسی و سەربازییەوە دێتە مەیدانەکە و دەیەوێت
کۆتایی بهێنێت بە ڕێککەوتنامەی ستراتیژی دابەشکاری سەپێنراو، ئەمش پێچەوانەی بەرژەوەندی
ئەم دوو وڵاتە بو بۆیە لە چوارچێوەی بەرژەوەندی هاوبەشی تورکیا و ئێراندا کەوتنە
تواندنەوەی بزوتنەوەی گۆڕان و دوای سەرکردەکەشی هەوڵی پەکخستنی پڕۆژەکانی دەدرێت ئەمەش
بە دنیایەک سیناریۆ بەڕێوە چو ، دواجار بۆ ئەوەی هەرێم بەرەو خراپتر نەڕوا لانی کەم
بتوانرێت بە نەخۆشیەوە بمێنێتەوە نەمرێ تا لە دەرفەتێکی سیاسی تردا کار بۆ نەشتەرگەری
گەورەتر بکرێت هەرێم ببرێتە قۆناغێکی ترەوە .
هەر لەم ڕوانگەیەوە چی
تورکیا و چی ئێران خاوەنی دەستەڵاتی قوڵ و دەوڵەتی قوڵن کە بڕیارەکان کۆمەڵە کەسانێک
دەیدەن کە تارمایین و لە هیچ پۆستێدا نین و خاوەنی هەمو بڕیارێکن ، ئەم دوو دەستەڵاتە
قوڵە درێژ بوەتەوە بۆ ناو هەرێمی کوردستان و زۆنی زەرد سەر بە دەستەڵاتی قوڵی تورکی
و زۆنی سەوز سەر بە دەستەڵاتی قوڵی ئێرانین ، وەک دەبینین هەمو کات ئێران لە عێراقدا
خاوەنی بڕیاری یەکلاکەوەیە و تورکیاش لە سوریادا بە پێی دابەشکارییەکە لە هرێمیس هەمان
ڕەسم ، ئا لێرەوە هەرێم هەڵگری یەک دنیا کێشەی ئابوری و دارایی و سیاسی و هەتا کۆمەڵایەتیشە
کە چی ئێران و چی تورکیا بەرژەوەندیان لەم پشێویانەدا هەیە و لە بەرامبەردا سەرکردایەتی
کورد بە هەمان کێشەی جەلالی و مەلاییەوە لێرەن و نەوەکانیان نمایندەی هەمان بۆچونن
و تەنها نقڵیان لەسەرە ، گۆڕان بەرنامەیەک بو بۆ ئەوەی ئەم ڕەگە سەرەتانیەی مێژو
ببڕێت و ئیرادەیەکی ناوخۆیی دروست بکات و بە پشتیوانی هێزی مرۆیی خەڵک و گوشار
دروست بکات لە ڕێگەی دەنگدانە و گوشار و گۆڕانکاری دروست بکات ، بەڵام ئەو ئیرادە
ناوخۆییە نەبو بۆ ئەوەی پڕۆژەی گۆڕان و کاک نەوشیروان ببێتە ڕێگە چارەی بەردەم هەرێم
و پەیوەندییەکانمان لە بەغداد ، لە ئێستاشدا تاکە ڕێگای بەردەم دەرباز بون لە قەیرانەکان
هەمان پڕۆژەکانی کاک نەوشیروان و گۆڕانە بۆ دەرباز بون و تا ئاستێکیش بە ناچاری خەریکە
هەندێکی کاری پێدەکەن وەک سوڕاندنی ئاراستەی قفڵی نەوت لە تورکیاوە بۆ بەغداد .
هەردو زۆنەکە دوو دەستەڵاتی قوڵ بەڕێوەی دەبەن حکومەت دروست
بوە کە ئەم دوو زۆنە پارەداری دەکەن تەوافقی سیاسی چی لە عێراق چی لە کوردستان مانایەکی بۆ دامەزراوەیی و سەرەوەری
یاسایی و بەرکەوتەی سیاسی نەهێشتوەتەوە ، سەرڕای هەمو ئەمانەش سیاسەت مامەڵە کرنە
لەگەڵ واقعی بون ، ئەگەر گۆڕان بۆ ئەوە دروست بوبێ کە ئەگەر نەیتوانی چاکسازی گەورە
بکات ئەوا بتوانێت نەهێڵێت خراپتر بێت ، لە ئێستادا گۆڕان کاری سەرەکی بریتیە لەوەی
کە نەهێڵێت خراپتر بێت بەروە شەڕی ناوخۆ و خوێن و هەر بۆ ئەم مەبەستەش لە ناو حکومەتدایە
بەدەر لە کۆمەڵێک کەم و کوڕی کە لەسەر ئاستی هەمو دامەزراوەکاندا بونی هەیە بەوانەی
گۆڕانیشەوە ، کەواتە کاری گۆڕان لە ناو حکومەت لە قسەکردنەوە بۆ کردار بریتیە لەوەی
ئەگەر نەخۆشەکەی بۆ چارەسەر نەکرێت ئەوا نهێڵێت بمرێت .
پارتی و یەکێتی بەردەوام
گوناهەکانیان دەخەنە ئەستۆی یەکتر بۆ پاکبونەوەی خۆیان هەر یەکێکیان وێنەی گوناهەکانی
خۆی هەڵدەواسێت بە باڵای ئەوی تریاندا ، شەقام و هاوڵاتیش لەبەر ئەوەی هیوایان بە
پارتی ویەکێتی نەماوە لە ناو دنیایەک کێشەدان ، هەمو هیواکانیان بە باڵای بزوتنەوەی
گۆڕاندا هەڵواسیبو گۆڕانیش نەیتوانی شەڕی وڵاتانی زل هێز بکات ، گۆڕان کەوتە بەر غەزەبی
دەنگی هاوڵاتیان و سزای قورس درا ، بەڵام ئەمەش هەرنیشانەی زیندوبونە چونک دەنگدەر
بوە سەنتەر نەک حیزب هەر کات دەنگدەر بیەوێ دەتوانێ گۆران سزا بدات بە پێچەوانەی حیزبەکانی
ترەوە .
کەواتە گۆڕان ئێستا لە
حکومەتدایە و یەکێتی ناچێتە کوبونەوەکانی ئەنجومەنی وەزیرانەوە ، باڵانسی خراپنەبونی
دۆخی هەرێم کەوتوەتە سەر شانی گۆڕان و هەوڵی نەخزاندنی هەرێم بۆ شەڕی ناوخۆ لە ئەستوی
بزوتنەوەی گۆڕاندایە و پارتی و یەکێتیش خۆیان باش ئەم ڕاستیە دەزانن و کابینەی نۆ
دەرک بەم ڕاستیانە دەکات لەم نێوەندەشدا وزارەتی دارایی ئەرکی قورسی لەسەر شانە .
لەبەردەم دەستەڵاتی قوڵدا
لە حکومەتێکی ئاوادا کە حیزب گەورەتر بێ ئاواتی شێخ جەناب وەک وەزیر چی دەتوانێ
بکات جگە لە بەرگرتن لەوەی هەرێم بەروە خراپتر نەڕوا ، هیچ نەبێت بتوانن جیاواز لە
کابینەکانی تر لانی کەم سەرەڕای هەمو کەموکورتییەکان بتوانن موچە بدەن ئەگەر چی
دواش بکەوێ ، بە مانایەکی تر ئەوەی کاک ئاوات ڕاستگۆیانە وتی فەساد زۆرە و بڵاویشە
، بەڵام ئەرکی کاک ئاوات و گۆڕان لە ئێستا ئەوەیە هەوڵی چاکتر بدرێت و نەهێڵن
خراپتر ڕو بدات کاروانی چاکسازی بەردەوام بێت لەوەی هەر نەبێت و دۆخەکە خراپتر بێت
، ئەگەر چی ئێمە تموحی گەورەترمان هەیە دنیایەک ڕەخنەی قوڵمان هەیە کە دوای ئەوەندە
ساڵ کورد بۆ ناتوانێ ببێتە خاوەن بنەماکانی دەوڵەت بون کە کۆی سەرکردایەتی کوردی
گوناهبارە بەم چەمکە ، ئەوەی لە بەرنامەکەی کاک ڕەنجدا بینمان ئاواتی شێخ جەناب زۆر
ڕاستگۆیانە هەمو کەموکوڕییەکانی بە کێشەی وەزارەتەکەی خۆشەوە باس کرد و بەرنامەی
کاری چاکترکردن و نەهێشتن بۆ بەرەو خراپ بون بە ڕاشکاوی باس کرد و پێشتریش لەبەردەم
پەرلەماندا وتی (دولە عمیقە) هەیە هەر ئەوەندەمان پێ دەکرێت .