لەڕابردوودا بایدن دۆستێكی نزیكی كورد بوو
1/28/2021 8:59:00 PM
ئەحمەد هەورامی
بایدن شارەزاترین و هاوسۆزترین و نزیكترین كاراكتەری سیاسی ئەمەریكایە بەرامبەر دۆزی كورد، جۆبایدن (18) ساڵا بەر لە ئێستا كاتێك سیناتۆر بوو لەكۆتایەكانی ساڵی/ 2002دا، چەند مانگێك پێش ڕووخاندنی ڕژێمی سەدامدا هاتە پەرلمانی كوردستان و لە كۆبونەوەی پەرلماندا ووتی/ تەنیا چیاكان دۆستی كوردنین، ئێمەش لەگەڵتانین لێرە لەم شوێنەوە ئێوە نیشانی جیهانی دەدەن كە دەتوانن داهاتوویەكی دیموكرات بۆ خەڵكی خۆتان بونیادبنێن، بەدرێژایی مێژوو ئێوە كەوتونەتە نێوان داگیركەری ئیمپراتۆریەتەكانی (تورك و فارس و عەرەب)و بەر لەكۆتایی جەنگی جیهانی یەكەمیش چارەنووسی ئێوە كەتووەتە دەست زلهێزەكان كە وڵاتێكیان دروست كرد ناویان نا (عیراق).
هاتوینەتە ئێرە بۆئەوەی دان بەوەدا بنێین كە ئێوە زۆر ناسۆریتان چەشتوە لە ڕابردوودا لەلایەن ڕژێمی سەدامەوە، كیمیاباران و ئەنفال و كۆمەڵكوژكران ژن و منداڵا و پیر و گەنجتان دەربەدەر كران.
ناسرۆییەكانی كورد كاریگەریان لەسەر ئەمریكیەكان كردووە، ڕێزم هەیە بۆ ئازایەتیتان و دڵنیام داهاتووتان زۆر لە ڕابردوتان باشتر دەبێت. ئازارەكانی كورد كاریگەریان هەبووە لەسەر ڕای گشتی ئەمەریكا و مرۆڤایەتی.
ڕۆژنامەیەكی ئیسرائیلی لەڕاپۆرتێكدا ئاماژە بەوە دەكات. كوردەكانی عیراق هیوای زۆریان بەسەرۆكی نوێی ئەمەریكا هەیە و پێیان وایە ((نزیكترین سەرۆكی ئەمریكایە لە كوردەوە)). ڕۆژنامەكە نووسیویەتی بەپێی ئەو ئەزموونەی ئەمەریكیەكان لە عیراقدا هەیانە بەرژەوەندی ئیدارەی بایدن لەوەدایە چارەسەی ئەم كێشانە بكات و كار بۆ ناوچەیەكی كوردی بەهێزو سەقامگیر بكات، ئەمەش لەبەرچەندین هۆكاری ستراتیژی و ئایدۆلۆجی و ئابووری جگە لەوەی كوردەكان لەهەموو كەس متمانە پێكراوترن لای ئەمەریكا لە عیراقێكی ئاڵۆزدا. بەڵام پرسیار ئەوەیە ئایا خواستەكانی بایدن و بەرژەوەندیەكانی ئەمەریكا لەبەردەم فشاری سێ كوچكەی (عیراق و ئێران و توركیا)دا خۆی ڕادەگرێت؟
لەگەڵا هاتنی جۆبایدن و ڕۆیشتنی ترەمپی پۆپۆلیست و سەرمایەدار گۆڕانكاری گەورە لەسەر ئاستی ناوخۆ وە دەرەوەدا ڕوودەدات، بایدن لەبەر پشوو درێژی و ئەزموونی كاركردنی دەرخەری ئەو ڕاستیەیە كە دەتوانێ بەسەر بەربەستەكاندا زاڵا بێت و ئەمەریكا بخاتەوەسەر ڕێچكەی ئاسایی خۆی و وڵاتانی جیهان لەسەر دەمی بایدن دا چاوەڕوان دەكەن ئەمەریكا بگەڕێتەوە نێو ڕێكەوتنە نێودەوڵەتیەكان و سەركردایەتی یەكەی جاران بگرێتە دەست.
ئەگەر گۆڕانكاریەكانی ئەمەریكا بۆ گەلانی جیهان و دەوڵەتان زیاتر لایەنی ئابووری و ئاسایش و سەربازی بێت، ئەوا بۆ كوردەكان زۆر گرنگ و بایەخدارن بایدن شارەزاترین كاراكتەری سیاسی ئەمەریكایە بەرامبەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و دۆزی كورد بەتایبەتی، گۆڕانكاری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ڕوودەدەن بەتایبەتی لەمەسەلەی پاڵپشتی ئەمەریكا بۆ ناوچەكەو چڕكردنەوەی ئاشتی و گەشەپێدانی و سەقامگیری تیایدا، چاوەڕێ دەكرێ جۆبایدن لەسەر كێشەكانی عیراق و ناسەقامگیری و ئەو وڵاتە ئەچینداو سیاسەتی نوێ پەیڕەو بكات.
دەست نیشان كردنی (بریت مەكگۆرك) وەك ڕێكخەری كاروباری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفەریقا لەئەنجومەنی و ئاسایش نیشتمانی ئەمەریكی. ئەوە ئێستا بەجارێكی تر بە دەسەڵاتی زیاترە وەلە كۆشكی سپیەوە دێتەوە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، مەكگۆرك كە دۆستی كوردە و دەوری كاریگەری هەبووە لە پارێزگاری كوردەكان لەشەڕی دژی داعش لەڕۆژئاوای كوردستان، مەكگۆرك زیاتر لە بازرگانە سیاسیەكانی كوردستان بەهانای كوردەوە هات لەدوو قۆناغی جیاوازدا، یەكەم نەیهێشت كورد بەدەستی داعش كۆمەڵكوژ بكرێت، دووەم بوو بە فریادرەس ئەو نەتەوەیە لەڕزگاركردنی شاری كۆبانی كە خەرێك بوو داعش كۆنترۆڵی بكات، لەگەڵا هێزەكانی سوریای دیموكرات داعشیان تێكشكاند، ئەوە ئەو مێژووییە كە نابێت لەبیر بكرێت كە كورد لە كۆمەڵا كوژی ڕزگاری بوو.
ڕاوێژ كارێكی پێشووی ئۆردوغان ڕەخنە لە بریت و مەكگۆرك دەكرێت بەوەی لەدژی توركیا بووە بەشێوەیەك وەك دوژمنی توركی دایدەنی بەوەی پشتیوانی لە پرسی كورد و پارتی كرێكارانی كوردستان دەكات. ئێستاش مەكگۆرك مژدەی باش پێیە بۆ گۆڕانكاری چاوەڕوان كراو لە ناوچەكەدا و كورد پێگەكەی دەگەڕێتەوە. چاودێران باس لەوە دەكەن بەهاتنی بایدن بۆ كۆشكی سپی ڕۆژانێكی سەخت چاوەڕێی حكومەتی ئوردوغان دەكات.
دوای هەڵبژاردنی جۆبایدن بەسەرۆكی ئەمەریكا، ڕۆژنامەیەكی توركی بڵاوی كردو كە بایدن تەنیا وەڵامی نامەی پیرۆزبایی ئوردوغانی نەداوەتەوە و هەموو هەوڵەكانی ئۆردوغان بۆ كردنەوەی كەناڵی پەیوەندی كردن لەگەڵا جۆبایدن سەرۆكی تازەی ئەمەریكا شكستهێناوە. بەلای توركیاوە هەركەس پشتیوانی نەیارانی توركیا بكات دەبێتە دوژمنی ئەگەر ئەو كەسەش هاوپەیمانی بێت، ئەگەر ئیدارەی نوێی ئەمەریكا پشتیوانی لەپرسی كورد بكات سەرۆكی توركیا ئامادەیە دژ بەهاوپەیمانی باكووری ئەتلسی بوەستێتەوە.
وەزیری بەرگری توركیا لەسەردانەكەیدا بۆ هەولێر داوای لە حكومەتی هەرێم كردوە كە خۆی یەكلای بكاتەوە لە پشتیوانی كردنی توركیا لەشەڕی دژی پەكەكەو ئۆپراسیونی هاوبەشی خستوەتە بەردەست هەولێر و بەغدا.
تۆم جومسكی ڕۆشنبیر و ناوداری ئەمەریكی لە سیمنارێكدا لە زانكۆی ڕۆژئاوا ئاماژەی بەوە كرد كە ڕۆژئاوا لەدۆخێكی زۆر دژواردایە، كێشەی سەرەكی ئەوەیە كە چۆن ڕزگار بكرێت لە هەڕەشەكانی توركیا و سوریا، مانەوەی ڕۆژئاوا تا ئەم قۆناغەش موعجزەیە، ئەزمونی ڕۆژئاوا پیشانیدا كە پیشتیوانی نێودەوڵەتی هەیە، ووتی بایدن بەبێ فشاری گەل هەمان سیاسەتی پاراستنی بەرژەوەندیەكانی ئەمەریكا پەیڕەو دەكات. بۆیە پێویستە فشار بخرێتە سەر بایدن، هەرچەندە باوەڕناكەم بایدن وەك ترەمپ درندە بێت بە توركیا بڵێت بڕۆ داگیر بكەو كوردەكان بكوژە.
هەڵبژاردنی جۆبایدن تەنیا پەیوەست بە ئەمەریكاوە نی یە، بەڵكو جێگای گرنگی وڵاتانی جیهان بوو، چونكە ترەمپ لەماوەی چوار ساڵی دەسەڵاتێدا كێشەی گەورەی بۆ هەموو جیهان دروست كردبوو.
هەندێ پێیان وایە سیاسەتی دەرەوەی ئەمەریكا نەگۆڕە بەهاتن و ڕۆیشتنی سەرۆكەكانیان كاریگەری لەسەر سیاسەتی دەرەوەی ئەمەریكا نابێت، بەڵام ئەوەی لە سیاسەتی ئەمەریكادا جێگرو نەگۆڕە دووخاڵی سەرەكین، ئەوانیش یەكەمیان پاراستنی بەرژەوەندیەكانی ئەمەریكایە، دووەمیشیان پاراستن ئاسایش نەتەوەیی ئەمەریكایە.
ڕاستە بایدن دۆستی كوردە و دۆزی كورد باس دەناسێت، بەڵام لەگەڵا ئەوەشدا ئەمەریكا وڵاتێكی دامەزراوە، پێویستە كورد لەم كاتەدا هەوڵی خۆی بدات بۆ دۆزی ڕەوای خۆی بگەێنێتە دامەزراوەكانی ئەمەریكا لە ئیدارەی بایدن دا، دەنگێك بێت لەسەر ئاستی سەرۆكایەتی ئەو وڵاتەدا.
ئەوەتا ئەمەریكیەكان لەدواڕۆژی دەسەڵاتیدا ترەمپ یان تێكشاند ئەمەش گەلی كوردستان دەخاتە بەردەم پرسێكەوە ئەویش ئەوەیە تاكەی گەلی كورد و ئەو سەركردە و حیزبانەیان قبوڵە كە ڕێگرن لەبەردەم هەنگاوەكانی گەلی كوردستان بەرەو دونیایەكی نوێی.