زارا موحەمەدی قوربانی خوێندن بە زمانی دایك
1/13/2022 11:54:00 AM
ئەحمەد هەورامی
زمان هۆیەكی ئاخاوتنی مرۆڤەكانە لەگەڵ یەكتر،
زمان دەربڕینی سۆز و ئێش و ئازاری مرۆڤەكانە بۆ خۆیان و هەم بۆ بەرانبەرەكانیان.
فراوانی شێوە زارەكانی زمان بەڵگەی زمانە‌و زمانیش ناسنامەی ڕوحی نەتەوەیە.
لە كاتێكدا زمانی
دایك ئەو پەیوەندییە هەڵقوڵاوەی خێزانیە كە منداڵ لەدایك بوونیەوە قسەی پێ دەكات،
زمانی دایك مافێكی گەردوونیە‌و نەتەوە یەكگرتووەكان لە بڕیارنامەی مافی نەتەوەكاندا
ئەوەی دووپات كردوەتەوە كە پێویستە زمانەكان
پارێزراوبن‌و منداڵان بە زمانی دایكیان بخوێنن. خوێندن بەزمانی دایك مافێكی یاسایی
و دیموكراتییە، یونسكۆ لە ساڵی (2017)دا ڕایگەیاند زمانە لۆكاڵەكان بەتایبەتی زمانی كەمایەتیەكان
و ڕەسەنەكان كەلتوری دابونەریت دەگوازنەوە و ڕۆڵێكی گرنگ دەگێڕن بۆ پێشخستن و زیندوو
كردنەوەی داهاتوویان.
گەلی كورد بەهۆی
ژێر دەستەییەوە لەنێوان بەرداشی داگیركەراندا بەشێ لە زمان و كەلەپور و ناسنامەی
لەدەستداوە و یا لێی زەوت كراوە و یان تێكدراوە‌و خاپوور كراوە، بۆیە بەردەوام لە
هەڕەشەی لەناوچووندایە.
ئەمڕۆ دەبینین كە
زمانی كوردی بەگشتی لەباكورو ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوادا لەبەردەم مەترسی لەناوچووندایە،
هەرچەندە هەوڵێكی بەردەوام هەیە لەلایەن مامۆستایان و ڕۆشنبیران و پسپۆڕان و ڕێكخراوەكانی
مەدەنی بۆ ڕزگاربوونی زمانەكەیان لە لەناوچوون. بەڵام سیاسەتی ڕەگەز پەرستانەی وڵاتانی
داگیركەری كوردستان تا ڕادەی لەناوچوون دژی مافی فەرهەنگی و ڕۆشنبیری گەلی كوردن.
كاتێك مامۆستا زارا موحەمەدی لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان (پارێزگای سنە) دەیەوێ خوێندن
بەزمانی دایك (كوردی) فێری منداڵانی كورد بكات، دادگای كۆماری ئیسلامی ئێران سزای
زیندانی (5) ساڵی بەسەردا سەپاند. مامۆستا زارا تەنها زمانی فێری زارۆڵەكان نەكردووە
بەڵكو ئەو شوناس‌و كەلتورەی تێدا دروست كردوون كە دەسەڵاتدارانی ڕەگەز پەرستی ئێران
نایانەوێت دروست بێت.
لەكاتی دەركەوتنی
زارا موحەمەدی مۆدێلێك لە بەرگری نیشاندا كە هەڵگری كۆمەڵێك تایبەتمەند یە قابیلی
مانایەكە كە كۆتایی بە سیستمی سیاسی‌و كۆمەڵایەتی‌و فەرهەنگیەكانی دەسەڵاتدارانی ئێران ناهێنێت. دەزانێ ئازاردان‌و
بەند كردن ئەنجامی ئەو بەرگری كردنە‌و پێداگرتنە لەسەر فۆڕمێكی تایبەت لە مرۆڤ بوون و دروست كردنی وێنەیەكی
خودە كە بەشێكی زۆری ماناكانی بوونی ژیانە، بەم مانایە ئەم كردەیە كەسەكە بكات بە
شۆڕشگێڕی نەتەوەیی‌و نیشتمانی‌و سیاسی، دەیكات بە مرۆڤێك كە لە خەمی پاراستنی مرۆڤ
بوونی خۆی و لەخەمی پاراستنی ئەو مەرجانەدا بێت كە شوناسێكی تایبەتی پێ دەبەخشێنێ.
زارا لەو ڕێگایە
دەبێ بە نووسەر و داهێنەری شوناسی خۆی وەك مرۆڤێك لەناو ژینگەیەكی نائینسانی دڕندەدا.
بۆئەوەی ئینسان
بتوانێت بەشێك بێت لە پڕۆژەی ئازادی و سەربەخۆیی دەبێ لەسەرەتادا ئەو پڕۆژەیەی لە
ناوەندی خۆیدا‌و لە پەیوەندی بە خۆیە هەڵگرتبێت. لەم كاتەدا زارا بەرەو زیندان دەچێت بەرگری كردنە لە ڕەهەندێكی بەرچاو بینراو وەردەگرێت.
ئێمە و خوێندكارەكانی دەنگ‌و سەدای قسەكانی دەبیستین. ئەمەش مانای كارتێكردەیی بەرگریكردنەكەی
گەورەتر‌و گشتگیرتر دەبێت.
مامۆستا زارا زۆر
بەئاسانی پەیوەندیەكی ڕۆحی دروست دەكات لە گەیشتنی زمانی دایكی لە ئەدەبیات و كەلتوری
ئەو زمانەشی ئاگادارە بەو گیانە فیداكاری و لەخۆبوردەی و ئازایەتییەوە.
بەر لە ڕۆیشتن بۆ
زیندان لەبەردەم زیندانی سنەدا لەناو كۆمەڵانی خەڵكیدا بە هیمەتێكی شۆڕشگێڕانەیەوە
بەو دێڕە شیعرەی مامۆستا قانع كە لای زۆربەی كورد لە ڕۆژهەڵات‌و باشوور ئاشنایە، وەڵامی
حوكمڕانە ڕەگەز پەرستەكان دەداتەوە ((قوڕ بەسەر ئەو دوژمنە هیوای بە بەندیخانەیە)).
مامۆستا قانع
كاتێك ئەم دێڕە شیعرەی وتووە لەو كاتەدا لە بەندیخانەی شا دا زیندانی بووە.
لەم كاتانەدا كە
زارای موحەمەدی بەرەو زیندان مل ئەنێ لەپێناو گۆڕیینی ماناكانی زیندان لە شوێنێكەوە
بۆ چاندنی بەزاندن‌و تەسلیم بوون لە ناوەوەی مرۆڤدا بۆ قوتابخانەیەك بۆ فێربوون
دروست بوونی‌و خۆ داهێنانی نوێ دەبینین.
شەرمە بۆ سەرانی بریندارترین بەشی كوردستان یادی
بیرەوەری تیرۆر كردنی بكوژێك دەكەنەوە كە دەستی سوورە بە خوێنی تێكۆشەران و ڕۆڵەكانی
گەلی ڕۆژهەڵات‌و نەیارانی دەسەڵاتی ئایەتوڵاكان لە بەشەكانی تری كوردستاندا. دوا
وتەی مامۆستا زارا موحەمەدی ((مامۆستای زمانی كوردی)) لەبەردەم دادگای سنە و چوونی
بۆ بەندیخانە دەڵێت (( لە زیندان باوەڕمەندتر دەبم و بە بیرو باوەڕ كار دەكەم))...