ڕاگەیەندراوەکەی سەرۆکی حکومەت و ڕەگی قوڵی کێشەکان
1/16/2023 3:07:00 PM
ئەبوبەكر كاروانی
لە ڕاگەیەندراوەکەی ئەمڕۆی سەرۆکی حکومەتدا، لێپرسراوێتی
قۆناغەکەو دۆخی ئێستای سلێمانی خراوەتە ئەستۆی یەکێتیەوە. ناڕوونی سەرچاوەکانی
داھاتی زۆنی سەوز و نەگەڕانەوەی بەگوێرەی پێویست بۆ خەزێنەی حوکمەت و کەیسی تیرۆرکردنی
عەقید ھاوکار جافیشی بە کۆسپی سەرەکی سەرەڕێی چارەسەری کێشەکان لەگەڵ یەکێتی دیاریکردبوو.
(٥)خاڵەکەی ڕاگەیەندراوەکەی
سەرۆکی حکومەت، ئەگەر وەك بنەماش، زۆر قسە
ھەڵنەگرن، چونکە، ھەرێم پێویستی بە: سەروەری یاسا، ھێزێکی نیشتیمانی یەکگرتوو، ڕوونی
سەرچاوەکانی داھات و گەڕانەوەیان بۆ خەزێنەی حکومەت و ئەنجامدانی ھەڵبژاردن ھەیەو
پێشمەرجی ھەر چاکسازییەکی ڕاستەقینەش لە دام و دەزگاکانی حکومەتی ھەرێم و بەگشتی سیستمە
سیاسییەکەی پێکدەھێنن،
ئەوا لەڕووی دیاریکردنی ھۆکارە سەرەکی وڕاستەقینەکان
و لەئەستۆگرتنی لێپرسراوێتیەکان و ئاستی ئامادەیی لایەنەکانی حکومەت بۆ بەکرداریکردنیان،
قسە ھەڵگرە. لەو سۆنگەوەی کە کێشەکانی ھەرێم لە دوو ساڵی ڕابردووەوە دەستپێناکەن بەڵکو ڕەگ و ڕیشەیان بە مێژووی ھاوچەرخی کوردی
باشوور و سەرەتای داڕشتنی پایەکانی حوکومڕانیەکەیدا ڕۆچووە. بۆیە دەبێت لە کاتی
خستنە ڕوویان ئەم قوڵاییەی کێشەکان و ڕەھەندە جیاوازەکانییان فەرامۆش نەکرێت، دەنا
ھەرچی ئەوەی بە چارەسەر ناودەبرێت، لە ھەندێ ھەنگاوی کاتی تێپەڕناکات.
ھەڵبەت ئەوە ڕاستە کە نەخۆشییە موزمینەکەی حوکمڕانی
کوردی کەماکەکەی لە ناکۆکی و گەندەڵی و نادامەزراوەیی دەسەڵاتدا شاراوەتەوە، بەسەر
جەستەی سلێمانییەوە زۆرتر دیارە، چونکە جەستەیەکی ئازاردراوتر و لاوازترە. ئەوە
شاراوە نییە کە سلێمانی گەر لە ڕوویەکەوە، وەك ھەر شار و ناوچەیەکی تری ھەرێم
قوربانیی قەیرانەکانی حوکمرانی ھەرێم و ئەو بنبەستە سیاسییە بێت لەسەر ئاستی قەوارە
دەستورییەکەو ئەزموونە حوکومڕانییەکە لەئارادایە، لەڕوویەکی ترەوە، قوربانی سروشتی
یەکێتی و کێشەکانی ناوی و بەگشتی فەزا سیاسی و لە ھەندێ ڕووشەوە فیکرییەکەشییەتی.
پێشترو لە ھەندێ بۆنەشدا ڕای خۆم دەربارەی ئەم
دۆخە بە ھەندێ لە کاربەدەستە پلە یەکەکانی ناوچەکەو بنەماڵەی حوکمڕان گەیاندووە.
باسی ئەوەم لەگەڵ کردوون کە:
١- دام و دەزگا
حکومییەکان لە ناوچەکەدا بەرەو پووکانەوە چوون!
٢- یەکێتی وەك
پارتی فەرمانڕەوای زۆنی سەوز کێشەی دیدگای ھەیەو لای ڕوون نییە کوت و مت ئەو ڕۆڵە
چییە دەبێت بیگێڕێت؟ ئامانجی ناوەندی چییەو چۆن کاری بۆ دەکات و بەدیدەھێنێ؟ میکانیزمەکانی
بۆ لەخۆگرتنی جیاوازی و شەبەنگەکانی ناوی چییەو کێشەکانی چۆن چارەسەری درێژمەودا دەکات
و سەقامگیری ناوخۆی حیزبیی بەدەست دەھێنێت؟
٣- یەکێتی و سلێمانی
وەك چوارچێوەیەکی گەورەتر لەو بە ئاست و چەشنی جیاواز وەك بەرەنجامی خاڵەکانی پێشوو
بەدەست جۆرێك لە قەیرانی ناسنامەوە دەناڵێنن.
وێناو پێناسەیەکی تاڕاددەیەك ڕوون و چەسپاویان بۆ
کەسێتی مەعنەوی و تایبەتمەندییەکانیان نییە یاوخود وەك ئەوەی پێویستە ڕوون نییە.
٤- یەکێتی و بەگشتی
قوتابخانەی جەلالیزم (گەر دەربڕینەکە گونجاو بێت) لە سۆنگەی ئەو سروشتی تاڕاددەیەك
ھیولامی و قەیرانی ناسنامەیەی باسم کرد، زۆر جیاوازی لە نێوان ستراتیژ و تاکتیکدا
ناکەن! بەوەش زۆر جارستراتیژ دەکرێت بەقوربانی
تاکتیك و وێنایان دەشێوێت و وێنایەك لەخۆیان نیشان دەدەن، ھێزێکن کەمتر چەسپاویان
ھەیەو ھەموو شتێك وەك ئامرازی ململانێی حیزبی سەیردەکەن وبەکار دەھێنن؟
بەڵام ئەمە تەنھا بەشێکی چیرۆکەکەیە، چونکە
پارتی و یەکێتی پێکەوە ئیدارەی سی ساڵی رابردووی ھەرێمیان کردووەو لێپرسراوێتی
ھاوبەشی دۆخەکەیان دەکەوێتە ئەستۆ:
١- گەندەڵی و ناڕوونی
سەرچاوەی داھاتوو دەوڵەمەندبوونی ناڕەوا.
٢- نەبوونی حوکمی
دامەزراوەکان و سەروەری یاسا.
٣- بوونی چەکی حیزبی
و ھەژموونی حیزب بەسەر دام و دەزگا ئەمنییەکان و قۆرخکردنیان.
٤- بوونی زۆنی حیزبی
نیمچە کۆنتڕۆڵ کراو و لاوازکردنی دام و دەزگا نیشتیمانییەکان.
٥- نەبوونی ژێرخان پێشمەرجەکانی ھەڵبژاردنی ئازاد، خەمڵینی چەمکی
ھاووڵاتی، شکستی پرۆسەی نیشتیمان و گەلسازی، بەگشتی چاکسازی ھەمەلایەنەو ڕاستەقینە.
٦- نائومێدبوونی
زۆرینەی کۆمەڵگە لە پرۆسەی سیاسی و بایکۆتکردنی ھەڵبژاردن و باوەرنەبوون بەوەی لە ڕێی
ئەوەو چاکسازی و گۆڕانکاری بێتەدی و چەندین شتی تر، تایبەتمەندی و خەسڵەتی کۆی سیستمە
سیاسییەکەن لە ئاستی ھەرێمدا نەك تەنھا ناوچەیەکی دیاریکراو.
ئەگەر ھۆکاری ئەم گەرەی ئێستای ناکۆکییەکانیش تیرۆری
عەقید ھاوکار جاف و دوای ئەویش، نەگەڕانەوەی بەشێ لە داھاتی زۆنی سەوز بۆ خەزێنەی
گشتی بێت، بەو جۆرەی سەرۆکی حکومەت دەیڵێت، ئەوا ھەموو لایەك دەیزانێ کە ڕەگی قوڵی
کێشەکان وا لەو ناکۆکییە نەفرەتی و عەبەسییەی
لە ناوەڕاستی شەستەکانی ڕابردووە دەستی پێکردووەو تاکو ئێستاش بەردەوامە. ھەر ئەوەشە
وا لەپشت دابەشبوونی ھەرێم و نەبوونی دەسەڵاتێکی بەھێزی ناوەندیی یەکگرتوو شێواندنی
ڕەوتی گەشەکردنی کۆمەڵگەو ئەزموونە حوکومڕانییە خۆماڵییەکەوە. بۆیە ئەگەر سەرۆکی
حکومەت، وەك کەسێتیەکی خاوەن بڕیاری ناو حکومەت و حیزبەکەی و نوخبەی حوکمڕان لە خەمی
چارەسەرێکی دەستوریی و دامەزراوەیی و دوورمەوداو ڕیشەی کێشەکاندان، ئەرکییانە چیتر
کات بەھۆی ئیدارەدانی قەیرانەکان و چارەسەری کاتی و مامەڵە لەگەڵ نیشانەکانی نەخۆشییە
درێژماوەکەی جەستەی ناسیۆنالیزمی کوردی و ئەزموونە حوکمڕانییەکەی بەفیڕۆنەدەن، بەڵکوو:
١- دەستبکەن بە
گفتۆگۆیەکی ڕاستەقینەی نیشتیمانی وا سازشێکی مێژوویی لەنێوان ئەم دوو ھێزەدا بەدوادابێت
و پێبنێینە قۆناغی دوای ئەم ململانێ داڕزێنەرە بە میرات ماوە.
٢- ھەوڵی بەدەستھێنانی
تەوافوقێکی نیشتیمانی بدەن لەسەر گەڵاڵەکردنی دەستورێکی مەدەنی و پەسەندکردنی.
٣- ڕێکەوتن لەسەر
قۆناغێکی ڕاگوزەری ٤-٥ ساڵی بۆئەوەی ئەم واقیعەی ئێستا پێکەوە لە چوارچێوەی دەستوردا
بگونجێنین و ڕێکبخەینەوەو دام و دەزگا نیشتیمانییەکان بەھێزکەین و لەسەر ڕێساکانی
گەمەی سیاسی ڕێکبکەوین. ھەروەھا لەسەر نەخشە ڕێگایەك لەسە رئاستی:
. مەسەلە نیشتیمانییەکان
. چاکسازی
. دیموکراسی
ڕێککەوین و ھەوڵی بەدیھێنانی بدەین،؟بەدەر لەوە،
تاھەرێم بەم جۆرە دابەشکراو و، نادەمەزراویی بێت و بەدەست ناکۆکی و فرە دەسەڵاتیەوە
بناڵێت، باسکردن لە ھەرێمێکی بەھێز و چاکسازی و دووبارە بیناکردنەوەی لەسەر گرێبەستێکی
سیاسی نوێ و گێڕانەوەی ئومێد بۆ نێو دڵی زۆرینەی ڕۆڵەکانی، جگە لە دروشمیێکی جوان،
ھیچ ئاسەوارێکی قوڵی بەدواوە نابێت.
بابەتی پێشمەرگەش خوا حەزکات ھەڵدەگرم بۆ وتارێکی
تر.ئەبوبەکر کاروانی