چەمکی (گۆڕان) لە فکری نەوشیروان مستەفادا
7/25/2020 10:23:00 AM
د. مەجید ساڵح
نزیکەی ساڵیک پێش دامەزراندنی بزوتنەوەی گۆڕان نەوشیروان مستەفا
لە ١٢/١٠/٢٠٠٨ لە رۆژنامەی "رۆژنامە" وتارێکی بڵاوکردەوە لە ژێر ناوی
"دوای ئەو هەموو رەخنەیە ئینجا چی؟".لەو وتارەدا لە رێگەی وروژاندنی کۆمەڵیک پرسیارەوە
مانیفێستی کاری داهاتووی خۆی کە دامەزراندنی بزوتنەوەی گۆڕان بوو خستوەتەڕوو.
ئەو پێی وابووئەو میکانیزمە کۆنەی کە تا ئەو کاتە کۆمەڵگای کوردی
پێ بەڕێوەبراوە ناتوانێ بەردەوام بێت و ئەوانەی لەو دۆخە ناڕازینلەبەردەم
چوارڕیانێکی چارەنووس سازدانیان وازهێنان و بێدەنگ بوون، یاخود هەوڵدان بۆ
چاکسازی، ئەنجامدانی شۆڕش.ئیترکاتی ئەوە هاتووە دەبێ یەکێک لەو رێگایانە هەڵبژێرێ.
هەر لەوتارەکەدا بەکورتی رای خۆی لەسەر هەر یەک لەو رێگایانە دەربڕیوە و نووسیویەتی:
رێگای یەکەم: وازهێنان؛ بەومانایەتەسلیمی ئەمری واقع بین وپێمان
وابێ ئەم گەندەڵیانە بە خەڵک چارەسەر ناکرێ و بابدرێتە دەست رۆژگار و باشتر وایە
خەڵک سەری خۆی کز بکات و چاوەڕێ بێت رووداوەکانی عێراق و کوردستان بەرەو کوێ
ئەڕۆات.
تێچێنی کاک نەوشیروان بۆ ئەم بژاردەیە وابوو: "ئەمە جۆرێکە
لە بەردانی ورە و بێئومێدی و بێهیوایی، رەشبینی.. نیشانەی تێکشکاندی کەسایەتی کوردە، داڕوخانی هەندێ توێژی کۆمەڵایەتییە، کە
بێ گومان حوکمڕانی و دەسەڵات بەرپرسە لەبەرهەهەم هێنانی، بەڵام دیاردەیەکی کاتییە
و درەنگ یان زوو ئەڕەوێتەوە".ئەم جۆرە بیرکردنەوەیە بەڕوونی لەلای کاک
نەوشیروان رەفز بوو.
دووەم: بێدەنگ بوون؛ بەواتای بێدەنگ بوون و خۆ کەڕکردن لە ئاستی
هەموو ئەو ناحەقیانەی کە بەرامبەر کۆمەڵگا دەکرێ بەبیانووی بوونی هەڕەشە لەسەر
ئەزمونەکەمان دەبێ لە کەموکوڕییەکان بێ دەنگ بین و لە ناشیرینیەکان چاو بپۆشین تا
لەو پیلانە دەرئەچین؛ تێچێنی کاک نەوشیروان بۆ ئەم بژاردەیەش ئەوەیە: "ئەمە
بیانویەکی کۆنە، ئەگەر جاران هەندێ راستی تێدا بوبێ، ئێستا هیچ بنەمایەکی نەماوە،
.. ئەم قسانە هەندێ لە سودمەندانی گەندەڵی ئەیکەن بۆ پشتیوانی لە دەسەڵات و
هێشتنەوەی هەلومەرجی ئێستا بە راوەستاوی".
سێیەم: هەوڵی چاکسازی، بەواتای هەوڵدان بۆ چاکسازی لە ناو خودی
ئەوانەی دەسەڵاتیان لەدەستدایەبگەنە ئەو باوەڕەی کە ئیتر ناتوانن بەم شێوەیە
بەردەوام بن و دەست بکەن بە چاکسازی و ئەنجامدانی ریفۆرمی هەمەلایەنە.
بەڕای کاک نەوشیروانئەمە ئاسانترین و باشترین رێگایە، تێچێنەکەی
وایە: "ئەم رێگەیە لە هەموو رێگەکانی تر سەلامەتتر و ئاسانترە، چونکە پشێوی
سیاسی و ئاژاوەی کۆمەڵایەتی و رووبەڕووبونەوەی چەکداری لێناکەوێتەوە. ئاسانترە
چونکە رێگەیەکی قانونییە، دامودەزگا دەستورییەکان ئەتوانن لە پرۆسەیەکی قانونیدا
بەهێمنی و شێنەیی جێبەجێی بکەن، بەڵام ئەمە پێویستی بەوە هەیە سەرکردایەتی هەردوو
حزب لە ناو ئەواندا مام جەلال و کاک مەسعود، ئیرادەی چاکسازییان لە ئیرادەی قسەوە
لەلا بووبێتە ئیرادەی جێبەجێ کردن" بەڵام گومانی هەیە لەوەی ئەم کارە بکەن و نووسیویەتی:
"پێدەچێ ئەم دوو سەرکردەیە باوەڕیان بەم رێگەچاکسازییە نەبێ لەبەر ئەوە
چاوەڕێ کردنی ئەوان کارێکی بێهودەیە، ئەبێ بەدوای رێگەی تردا بگەڕێین.
چوارەم: هەوڵی گۆڕیین: کاک نەوشیروان وەک کەسێک کە بە ئەکادیمی
زانستی سیاسی خوێندوە و پەنجا ساڵ ئەزموونی پراکتیکی لەو کایەیەدا هەبوو، پێی وابوو لە ئایندەیەکی نزیکدا ئەم
ئەزموونە توشی داڕمان دەبەبێت بۆیە رای وابوو کە کاتی (گۆڕان) هاتووە، بەڵام
میکانیزمی ئەو گۆڕانە چۆن و چییە؟لە وتاەکەدا کۆمەڵێک شێواز و سیناریۆی جیاوازی بۆ
گۆڕانکاری خستوەتەڕوو:
یەکەم: هەوڵی گۆڕین لە ناو دەسەڵاتەوە: تێچێنی ئەو لەسەر ئەمە
جۆرە گۆڕانە ئەوەیە "بەهۆی ئەو سیستمەی لە وڵاتدا پەیڕەو دەکرێ ئەمە کارێکی
کردەنی نییە، چونکە لە پشتی دامودەزگاکانەوە دەسەڵاتێکی تارمایی دیکە هەیە کە حیزب
و دەستوبەندیەکانی ناو سەرکردایەتیەکانێتی بۆیە ئەبێ بە تەمای ئەمە نەبین".
دووەم: هەوڵی گۆڕین لە ناو حزبەوە: بەدەرگایەکی داخراوی دەزانێ،
چونکە "حیزب چوتەناو هەموو جومگە و دەمارەکانی دەسەڵاتی دەوڵەتەوە، بەهۆی
پاوان کردنی دەسەڵات و دارایی و دەسکەوت و ئیمتیازەکانیەوە لە لایەن توێژێکی
دەسەڵاتەوە قابیلی تازەبوونەوەیەکی راستەقینە نییە".
سێیەم: هەوڵی گۆڕین بە زەبروزەنگی شۆڕشگێڕانە و شەڕی چەکداری: (لە
چەندین بۆنەدا ئەم شێوازەی رەت کردوەتەوە).
چوارەم: هەوڵی گۆڕین لەرێگەی مەعارەزەی شارستانی، مانگرتن،
خۆپیشاندان، راپەڕینی جەماوەری، بایکۆتی هەڵبژاردنەوکان و بەگژاچوونەوەی
کاربەدەستەکان.. (هەمیشە پشتیوانی ئەم جۆرە خەباتە بووە)
پێنجەم: هەوڵی گۆڕین لە رێگەی ململانێی دیموکراتی و هەڵبژاردن لە
هەموو ئاستەکاندا. (بزوتنەوەی گۆڕانی لەم پێناوەدا دامەزراند)
بەڵام ئەو ئەیویست (گۆڕان) لە چیدا بکریت؟
لەوتارێکی دیکەدا بەناوی "کوردستان لەناو بازنەی
قەیرانەکاندا سەبارەت بەو پرۆسەی (گۆڕان)ەی کە ئەو دەیەوێ نووسیویەتی: "زۆرجار
دەسەڵات و لایەنگرەکانیان لە رۆژنامەوان و و مامۆستای زانکۆ و"چاودێری
سیاسی" ئەڵێن: ئەمانە نازانن چیان ئەوێ!بەڵێ ئاغایان ئێمە ئەزانین چیمان ئەوێ
و ئێوەش ئەزانن چیمان ئەوێ... ئێمە چاکسازی ریشەییمان ئەوی! چاکسازی ریشەیی بریتیە
لە پرۆسەی گۆڕینی حکومەتی تاک حیزبیشمولیی یەکێتی لە سلێمانی و حکومەتی تاک حیزبی
شمولی پارتی لە دهۆک و هەولێر بۆ حکومەتی دامەزراوەیی نیشتمانی کوردستانی.. ئەمە
دەردەکەیە و ئەوەش دەرمانەکەیە!".
دوای تێپەڕبوونی یازدە ساڵ بەسەر دامەزراندنی "بزوتنەوەی
گۆڕان"دا، هەموو پێشبینییەکانی ئەو بۆ سەرهەڵدانی قەیرانی گەورە و چارەنوس
ساز لەهەرێمی کوردستان راست دەرچوون، دەسەڵاتی یەکێتی و پارتی متمانەی خەڵک بە
حکومەتیان گەیاندوەتە دۆخێک دوژمانیانیش چاوەڕوانیان نەدەکرد بگاتە ئەو ئاستە.
ئێستا کە هەژموونی جەلال تاڵەبانی و مەسعود بارزانی باوک بەسەر
کوڕەکانیاندا نەماوە یان کەم بووەتەوە، کاتی ئەوە هاتووە سەرکردایەتی هەردوو حیزب
بەلای کەمەوە رێگەی سێیەمی نەوشیروان مستەفا بۆ چاکسازی،کە (چاکسازی لە ناو
دەسەڵات) پەیڕەو بکەن،لە خۆیان بپرسن چیان لەو دژایەتی کردنی فکری نەوشیروان
مستەفادا چنییەوە، ئایا ئەو ئەو مەترسیانەی کە ئەو وەک بیرمەندێک دەیخستەڕوو لە
سەر تێکچوونی ئاشتی کۆمەڵایەتی و نەمانی متمانە لە نێوان خەڵک و حکومەت هەر وەک
خۆی ماوە یان نا؟ چیتان لەوە چنیەوە و بەتەمان بیگەیەنن بەکوێ؟!