ئەمەریكیەكان بە بیركاریش لێكدانەوە دەكەن لە سەر شەڕی ڕووسیاو ئۆكرانیا
11/4/2022 9:40:00 AM
مەهدی کاوانی
وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا لە لێدوانێكی تازەیدا دەڵێ دوژمنی سەرەكی ئێمە چینە
نەك ڕووسیا . دەشڵێ ڕاستە ڕووسیا مەترسی ترسناكی بە سەر ئێمەوە ھەیە ، بەڵام
ناتوانێ بۆ دوور مەودوا لە گەڵمان بجەنگێ . دژایەتی كردنی ئێمەش بۆی تا ئەو ئاستەوە
دەبێت كە مەترسیەكانی لە سەرمان بڕەوینەوەو ملكەچی خۆمانیان بكەین . بەڵام چین
جودایە ، دوژمنی ستراتیجی مەودا دوورمانە ، ڕكەبەری ھەرە گەورەی ئابووری وستراتیجی
دوورمان دەبێت و توانای بەرگری كردنی لە دژمان لە ھەموو ڕوێكەوە ھەیە .
وەزیری دەرەوەشیان گوتوویوتی سەركەوتنی ئێمە بە سەر رووسیادا و پێیەوە چینیش
بە دواوەی دێت بەڵام ئەگەر ڕووسیا سەركەوێ ، مانای كوتایی ھاتن بە زەبەروتی ئەمەریكا
ناگەیەنێ ، جیھانیش بە دوایەوە پێ دەنێتە دوو قوتبی .
سەرۆكی چینش پاش درێژكردنەوەی ولایەتی سێی لە كۆنگرەی پارتی كۆمەنیستی چینی
، گۆتبووی نایەڵین ڕووسیا بكەوێ چونكە ئەگەر ئەوە نەكەین ، نۆرەی ئێمەش دێت .
گوتووشبوی ستراتیجە دوور مەوداكانمان ناكەینە قوربانی دەسكەوتە ئابووریەكانی ئێستامان
لە گەڵ ئەمەریكاو ئەورووپا .
شەڕی ئێستای ڕووسیاو ئەوروپاش ھەر چەندە مەترسی ھەرە گەورەی شەڕی جیھانی سێی
لێ دەكەوێتەوەو كە پێیەوە بۆ دەیان سەدەش پێشكەوتنەكانی مرۆڤ بەرەو دواوە دەبات و
ھیچ وڵاتێ تیایا سوود مەند نابێ ، بەڵام لە ناوەرۆكیشدا شەڕ شەڕی ئابووری ھەموو جیھانە
. شەڕ شەڕی بەرژەوەندو ملشكاندنی ئەمو ئەوی ترە بە دۆست و دوژمنەكان .
ئەوتا ئەوروپا جگە لە خۆپیشاندانە ھەرە فراوانەكانی وڵاتانیان لەدژی شەڕو ئەو
لێكەوتە خراپانەی بە دواوە ھاتووە كە خەریكە ئابووری ئەو وڵاتانە بەرەو ئیفلیج
بوون دەبات . ھۆكارەكەش ئەو كۆمەكە ئابوریە جەنگیەی فراوانیان بۆ ئۆكڕانیەكان و بەرز
بوونەوەی نرخی نەوتو گازی سروشتی و دانەوێڵەو ئەم و ئەوی ترو سەرباری ئەو ملیۆنەھا
كۆچبەرەی كە لە ئۆكڕانیا ڕوویان تێ دەكات . لە ڕووی تەبەقەی سیاسی و فەرمانڕەواكانیشیان
جیاوازیەكی زۆریان لە گەڵ بەڕێوەبەرایەتی واشنتۆن دا ھەیە ھەرچی ئەمەكەی یەكەمە دەڵێن
دەبێ شەڕ ڕابگیرێ و بكەوینە ناو گفتو گۆ لە گەڵ ڕووسەكان و ئەمری واقیع قبوڵ بكەین
. ھەرچی ئەمەریكیەكانیشن ئارەزووی بەردەوامی دان بە شەڕەكەنە .
لە ناو خودی ئەمەریكاش كۆماریەكان بانگێشەی یەكەمیان لە ھەڵبژاردنی نیوەیی
ئەمەریكا كە مانگێك و چەند ڕۆژیان ماوەو دەڵێن بە سەركەوتنمان لەو ھەڵبژاردنە نیوەییەدا
، ڕاگرتنی شەری ڕووسیاو ئۆكڕانیا دەبێت . ڕاستە تا ئێستا دۆلار بەرزبوونەوە بەھاكەی
لە دەست نەداوەو لە چاو یۆڕۆ و پاوەند بەھاكەی زۆربەرز تر بۆتەوە بەڵام ھەر ھەمووی
لە ڕێگەی كڕینی دۆلارەكانی كە لە وڵاتانی جیھانەوەیەو كە پێیەوە داوا لە سەر دۆلار
زیاد دەكات . لێرەش ئەو تەزەخومە مالیەی كە ڕێژەكەی لە سەروی ١٠٪ و بە زیاتریشەوەیە
و ھاوشانی تەزەخومەكانی وڵاتانی ئەوروپیە بەبەریتانیاشەوە .
دیسان ئەگەر بە دیوی ئابووری سەیری ناكۆكیەكانی ئەمەریكاو چینەوە بكەین لە
سەر تایوان ، لێرەش زۆر ھەڵدەگرێ .
ئەگەر چین سەركەوتوو بێت لە خستنە پاڵ تایوان بۆ نەتەوەی چینی دایك جا چ بە
شەڕەوە بێت یان بە ئاشتی و گفتو گۆ ، لەو حالەتەدا ئەمەریكا ڕەقایقی ئەلكتڕۆنی تایوانی
لە دەست دەدا . دەبێ ئەوەش بڵێین ٩٠٪ ڕەقایقی ھەرە پێشكەوتووی جیھانی كە دەچنە
ناو پیشەسازیە ئەلكتڕۆنی و پیشەسازیە نوێكانەوە بە پیشەسازی جەنگیشەوە لە تایوان وەبەرھەم
دەھێنرێ .
ئەو رەقایقە ئەلكترۆنیە ھێشتا لە دەرەوەی كۆنتڕۆلی چیندایە و لە گەڵ ئەوەشەوە
پەرەسەندنە ئابوریەكانی چین ، ئەمەریكای تۆقاندووە ، ئەدی ئەگەر رەقایقە ئەلكترۆنیاكانیش
پاش خستنە پاڵی تایوان بۆیانەوە ، چی بە سەر ئایندەی پەرەسەندنەكانی پیشەسازی جیھانی
بە ڕووی چینەوە دێت و چ كارەساتێك لە ڕوانگەی تەفەوقی پیشەسازی بە سەر ئەمەریكادا
دێنێ .
ئەوەی ماوەتە بڵێین ، جۆبایدنی سەرۆكی ئەمەریكا دەیەوێ پێش دەستپێكردنی ھەڵبژاردنی
نیوەیی و بە ھەر نرخێ بێت ھێزەكانی ئۆكرانیا لە بەرەی خیرسۆن سەركەوتنێك بەدەست بێنن
و تا بیكاتە پێشڤەچوونێكی ئۆكرانیا لە شەڕكردنیان لە گەڵ رووسیاو پێیەوە سەرنجی دەنگدەرانی
ھەڵبژاردنی نیوەیی بە لای خۆی ڕاكێشێ و بە ھۆیەوە بردنەوەی دیموكراتەكان لەو ھەڵبژاردنە
نیوەییە مسۆگەر بكات . دەبێ ئەوەش بڵێین ئەگەر كۆماریەكان زۆرینەی پەڕلەمان ببەنەوە
، ئەو كاتەو بە دوایەوە بۆ جۆبایدن وەھا ئاسان نابێت كە بتوانێ ھەموو بڕیارەكان بە
ئارەزوی خۆی تێپەڕێنێ .
منیش دەڵێم شەڕی ڕووس و ئۆكرانیەكان لە بەرەی خیرسۆن ، تا مانگی دوازدەو پێیەوە
ئۆكرانیەكان نەتوانن سەركەوتنێكی ئەوتۆ بەدەست بھێنن و بە دوایە زستانێكی تا بڵێیت
ساردو سوڕ ڕوو لە ناوچەكە دەكات و بە گوێرەی جیوپۆلەتكی ناوچەكەو بەراوردی كەرستەی
جەنگی ڕووس و ئۆكرانیا ، چەنسی رووسەكان لە بەرەنگار بوونەوەكان لە ھی ئۆكرانیەكان
زیاتر دەبێ و با چاوەڕوانبین .